علم مطالعه جهان قانونمند
اسفنديار معتمدى
سال۲۰۰۵ ميلادى به عنوان سال جهانى فيزيك انتخاب و اعلام شده است. در خصوص هدف ها و برنامه هاى محلى، منطقه اى و جهانى آن بحث هاى مفصلى در جريان است. يكى از اين بخش ها اثر علم فيزيك و فيزيكدانان در انواع فناورى ها، هنرها، فلسفه، جهان بينى و رفتار انسان است. حال اين پرسش مطرح است كه آيا علم فيزيك يا فيزيكدانان در مديريت هم اثر چشمگيرى داشته يا دارند؟ آيا مديرانى كه زمينه تحصيلات آنها فيزيك بوده است، در انجام وظايف مديريت كه برنامه ريزى، سازماندهى، آموزش، انگيزش، هدايت، نظارت، هماهنگى و نوآورى در محدوده مسئوليت خود بوده، موفق يا ممتاز از ديگران بوده اند؟
براى پاسخ به اين پرسش بود كه به جست وجو پرداختم و تعدادى از فارغ التحصيلان فيزيك را كه مسئوليتى در اداره امور كشور داشتند، از نظر گذراندم تا آنكه آقاى سيد رحيم مدنيان رئيس سازمان آموزش و پرورش اصفهان جلب توجهم شد و به بررسى كارهاى او پرداختم و او را با استانداردهاى رايج مقايسه نمودم و كارهايش را با گفتارى كه در جلسه اى از ايشان شنيده بودم، مقابله كردم.
• آنچه شنيدم و ديدم
در مهرماه سال ۱۳۸۰ به همراهى استادان بزرگوار فيزيك آقايان دكتر كمال جناب و دكتر ابوالقاسم قلم سياه براى شركت در جلسه نكوداشت جمعى از معلمان فيزيك اصفهان به آن شهر رفتيم. در اين مراسم از سى و چند نفر دبيران بازنشسته فيزيك كه سال هاى خدمت آنها به ۳۰ سال رسيده يا متجاوز از آن بود، تجليل مى شد. هنگامى كه نخستين سخنران خبر از بازنشسته شدن بيش از ۳۰ نفر از معلمان كارآزموده اصفهان را بر زبان راند، يك باره از ذهنم گذشت كه بعد از اين، كجا از اين تجربه هاى معلمى استفاده مى شود؟
پس از آنكه نوبت سخن به من رسيد، آنچه از ذهنم گذشته بود، در آغاز سخن چنين بيان كردم: با هزار سال تجربه معلمى چه مى كنيد؟ آيا به سادگى ميليون ها ساعت تجربه دقيق معلمى را به فراموشخانه تاريخ مى سپريد؟ مگر در اين كشور، ما چقدر از اين سرمايه هاى گرانبهاى انسان پرور داريم؟ آيا فكرى براى بهره گيرى از خرد و تدبير اين معلمان شده است يا آنكه در جلسه امروز پايان فعاليت ذهنى و علمى آنها را جشن مى گيريم؟...
سخنران بعدى آقاى سيدرحيم مدنيان رئيس سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان بود كه ضمن سپاس و تشكر و خيرمقدم گفت: «با جمعيت جوان و جوياى كار كه داريم، بحث بازنشستگى، بحث ناگزيرى براى فرصت اشتغال جوانان است. تلاش ما در استان اين بوده است كه در حد مقدورات اين بستر و شرايط را ايجاد كنيم تا عزيزان بازنشسته علاوه بر ساعات مختصرى كه احياناً تدريس مى كنند، در كارهاى جنبى از قبيل شركت در انجمن هاى علمى، نوشتن، تحقيق كردن، چاپ كتاب ها و نشريات، اندوخته هاى گرانبهاى خود را ارائه نمايند. انجمن هاى علمى معلمان فرصت مغتنمى است براى بحث و تبادل نظر بين معلمان و توليد فكر و انديشه جديد و راه و شيوه هاى نوينى است كه مى تواند براى آموزش و تعليم و تربيت مفيد باشد.»ايشان در ادامه سخنان خود از مجله هايى كه در سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان چاپ مى شود، مركز انتشاراتى كه داير خواهند كرد تا كارهاى علمى، آموزشى و پژوهشى معلمان را چاپ و منتشر كند، از مراكز تحقيقات معلمان كه تا پايان سال ۸۰ به ۲۰ مركز مى رسد، از تشكيل موزه علوم و فنون سخن گفتند و از حاضرين خواستند كمك كنند تا اصلاحات مورد نياز در آموزش و پرورش انجام شود و جامعه به انتظاراتى كه از آموزش و پرورش دارد دسترسى پيدا كند.سخنان آن روز آقاى مدنيان برايم اميدوار كننده بود اما پيش خود گفتم: دو صد گفته چو نيم كردار نيست. تا آنكه چند ماه بعد، از سوى منطقه آموزش و پرورش لنجان- مركز زرين شهر- دعوتى داشتم تا با دبيران دوره راهنمايى بحث و گفت وگو داشته باشم. اين جلسه در مركز تحقيقات معلمان اين منطقه تشكيل شد و نخستين جلسه معلمان در آن مركز بود و مشخص شد كه تأسيس مراكز تحقيقات معلمان در مناطق ۲۰ گانه اصفهان عملى شده است.
• در انجمن علمى جوان
يكى از لذت بخش ترين لحظه هاى عمرم زمانى بود كه در انجمن علمى جوان- در مركز آموزشى تحقيقاتى صائب در حضور بيش از ۵۰۰ نفر از دانش آموزان پسر و دختر علاقه مند به فعاليت هاى علمى، در موضوع پژوهش صحبت كردم. در اين مدرسه، پنجاه سال پيش از آن زمان، محصل و سى سال پيش از آن، معلم بودم. مشابه اين مركز آموزشى براى دانش آموزان را، در شهرضا با عنوان «مركز پژوهشى استاد غلامرضا طاهر» ديدم كه آنجا نيز آزمايشگاه هاى فيزيك و شيمى و الكترونيك و... سخت مشغول كار بودند و مشخص شد كه در ديگر مناطق استان هم، چنين مراكز پژوهشى دانش آموز به دست افراد علاقه مندى چون قدسيه و امامى اداره مى شوند. در ارديبهشت ۱۳۸۲ در جشن بزرگداشت مقام معلم كه در مركز تربيت معلم شهيد باهنر اصفهان تشكيل شده بود «از خدمات ۶۸۱۹۴ نفر معلم و كارمند كه امور آموزشى و ادارى ۱۰۲۲۱۳۰ نفر دانش آموز را در ۴۰ ناحيه، شهرستان، منطقه و ۷۸۴۸ آموزشگاه در ۳۹۶۲۷ كلاس درس در سراسر استان برعهده داشتند تقدير شد.» گرچه امكان آن نبود كه هريك از آنها حضور يابند و جداگانه از دست هاى دكتر على محمد كاردان- شخصيت فرهنگى كه حضور داشت- تقديرنامه دريافت كنند. اما اين قدرشناسى از مقام معلم موجى در استان ايجاد كرده بود كه اثر انگيزشى آن را در فرداى همان روز در شهر باغبادران، در جلسه اى كه آقاى فولادى به منظور تكريم مقام معلم تشكيل داده بود، احساس كردم و نتيجه هدايت و نظارت را در قبولى دانش آموزان سال ۸۳-۸۲ (ابتدايى۹۸/۴۲ راهنمايى ۹۲/۶۸ درصد متوسطه ۸۴/۹ درصد) و موفقيت در انواع مسابقات و امتحانات كشورى ديدم.ديدار از موزه علوم و فنون و نظم و تلاش كاركنان به ويژه آقاى محسنى، مدير موزه، برايم اميدبخش و انرژى زا بود. پيش از اين با موزه آموزش و پرورش كه در زمان همين مديريت سازمان تأسيس شده بود، بارها ديدار و از گذشتگانى كه پايه هاى آموزش و پرورش جديد را استوار كرده بودند، ياد خيرى كرده بودم، اما اين بار، موزه علوم و فنون دريچه دنياى فرداى علم و فناورى را بر من گشود؛ دنيايى كه دانش آموزان امروز در آن مسلط بر علوم و فنون زمان، به نقش آفرينى خواهند پرداخت و گرد عقب ماندگى قرون را از چهره جامعه ما خواهند زدود.
آموزش و پرورش اصفهان براى رسيدن به فرداهاى بهتر و تربيت انسان هايى متقى، كوشا و سازنده كه بهتر زيستن و با هم زيستن را فرا گرفته باشند، به بررسى گذشته جامعه پرداخته و ضمن شناسايى چهره هاى مؤثر گذشته و قدرشناسى از آنها به مطالعه عوامل ايستايى و نيز پويايى جامعه موجود معطوف شده در تكاپوى آن است كه راه بهترى براى آموزش و پرورش را بيابد و عمل كند. اين ظرفيت و توانايى به دلايل مختلف در آموزش و پرورش اصفهان موجود است و مديريت كنونى از همه امكانات موجود استفاده مى كند تا انواع نيازهاى آموزشى، پژوهشى، هنرى و رفاهى معلمان را برآورده و آنها را براى ارتقاى سطح آموزش دانش آموزان در مقاطع مختلف آماده كند و برانگيزاند.
•عوامل مؤثر در موفقيت آموزش و پرورش
دو عامل اساسى را پيشتر از ساير عوامل در موفقيت هاى آموزش و پرورش ذكر مى كنم: اول وجود معلمين آموزش ديده آگاه، مسئول و متعهد؛ دوم رهبرى و مديريت مشاركت طلب و رعايت روابط انسانى در اداره امور. اصفهان از نظر داشتن معلمان و دبيران دانشمند كه عموماً فارغ التحصيل دانشسراهاى مقدماتى، راهنمايى، عالى و مراكز تربيت هستند، مشهور و معروف بوده است. موزه آموزش و پرورش اصفهان معرف چهره هاى ماندگار اين استان و اعضاى انجمن هاى علمى معلمان نشان از مداومت آئين فرزانگى در قلب سرزمين ايران است.مديريت آموزش و پرورش اكنون با هنرمندى توانسته است نيروهاى مؤثر را بشناسد، برگزيند و به كار گمارد و دائماً آنها را نوسازى و تقويت كند و آنها عاشقانه و آگاهانه در جهت هدف هاى سازمان تلاش كنند.
• فيزيك و نقش مدير دانش آموخته فيزيك
فيزيك، علم مطالعه جهان قانونمند است. فيزيك كل نگر است و زمان و مكان، آن را محدود نمى كند. فيزيك مشخص كرده كه همه چيز از جزء و كل در حركت و دگرگونى، بر طبق قوانين مشخص و منظم است. فيزيك در ميان تنوع پديده ها به مطالعه رابطه ميان آنها مى انديشد و به دنبال يافتن وحدت نيروها در ميان انبوه واكنش ها است.
اما فيزيكدان از ميدان و نبرد آگاه است و مى داند براى آنكه كارى زياد و تندتر انجام شود، بايد نيروها را هم جهت كرد و در راستاى رسيدن به هدف به كار گرفت. او از بازده و راندمان باخبر است و مى داند كه براى افزايش بازده بايد موانع را برطرف كرد، فناورى هاى نو را به كار گرفت، راه هاى اتلاف انرژى را كاهش داد، از بازيافت هم استفاده كرد و همواره به دنبال يافتن روش هاى نو بود.فيزيكدان مى داند كه امور جهان بر نظم استوار و جهان مقصد است و نبايد به دست انسان نابود و آلوده شود و مى داند ارزش هيچ چيزى به پايه ارزش انسان هاى شرافتمند، سازنده و نيكوكار نمى رسد و چنين انسان هايى را بايد در خانواده ها و مدارس تربيت كرد.دانش آموخته فيزيك مى داند كه براى رسيدن به هدف هاى آموزش و پرورش لازم است شرايطى به وجود آورد كه فرد انسانى داناتر و تواناتر باشد، افراد در جهت رسيدن به هدف هم راستا و هماهنگ باشند و نيازهايشان به درستى برطرف شود. همچنان كه اگر به خودرو سوخت مناسب و كافى برسد و موتور آن قدرتمند و راه بى خطر و صاف باشد سرنشينان به سلامت به مقصد خواهند رسيد.
shargh newspaper
اين دانشمندان اعلام كرده اند كه از اين نوع حشره تنها ۱۳ دسته در اروپا حيات دارند. اين حشره از طريق تخم گذارى همانند ساير حشرات ديگر توليد مثل مى كند بدين ترتيب كه تخمك ها از طريق مكيدن يك نوع باكترى مخصوص كه در شيره درختان وجود دارند تغذيه مى شوند. با اين حال اين باكترى موجب مرگ اين حشره مى شود. به همين دليل پژ وهشگران به دنبال اين موضوع هستند تا در مناطقى كه محل توليد مثل اين حشره است، تا حد امكان با نگهدارى از درختان و منابع طبيعى، مانع به وجود آمدن اين نوع شيره در درختان شوند.
