پيرترين ستاره جهان کشف شد

به نظر شما پيرترين ستاره جهان چندساله است؟ به تازگي يک گروه بين المللي از ستاره شناسان به سرپرستي آنا فربل از دانشگاه تگزاس در رصدخانه آستين مک دونالد، سن يک ستاره پير را در کهکشان راه شيري ما ارزيابي کرده اند. به گفته اين پژوهشگران سن اين ستاره 2/13 ميليارد سال است که به راستي غيرطبيعي است. اين اندازه گيري حد پايين تري را براي سن جهان ارائه مي دهد و به ما کمک مي کند تا از تاريخ شيميايي کهکشان مان سردرآوريم.اين گروه از فنون تاريخ سنجي واپاشي راديواکتيو براي يافتن سن اين ستاره با نام HE1523-0901 استفاده کردند. سن اين ستاره بسيار نزديک به عدد 7/13 ميليارد سال يعني سن کل جهان است. فربل در اين مورد مي گويد؛ «اين ستاره مدت کوتاهي پس از انفجار بزرگ متولد شده است.» وي مي گويد؛ «نکته جالب آن است که به زحمت مي توان سن يک ستاره را برآورد کرد، هرچند که مي توانيم دريابيم آن ستاره هايي که به لحاظ شيميايي پير هستند، بايد سن زيادي داشته باشند.»

چنين ستارگاني بايد چندين نسل پيش از ديگر ستارگان (که کهکشان ما انباشته از آنهاست) متولد شده باشند.اخترشناسان تنها مي توانند سن آن دسته از ستارگان پير بسيار نايابي را به دقت برآورد کنند که داراي مقدار زيادي از انواع عنصرهاي شيميايي خاص و از جمله عنصرهاي راديواکتيو همانند توريم و اورانيوم باشند.همانند باستان شناسان که از کربن 14 و ديگر عنصرها براي تاريخ سنجي سنگواره هاي هزاران ساله زمين استفاده مي کنند اخترشناسان نيز از عنصرهاي راديواکتيو موجود در ستارگان براي تعيين سن آنها کمک مي گيرند، هرچند که در اين مورد سن ستارگان به ميليون ها يا ميلياردها سال مي رسد.فربل در اين مورد مي گويد؛ «شمار بسيار کمي از ستاره ها عنصرهاي راديواکتيو دارند، من به دنبال زيرگروه بسيار نادري از اين گروه ناياب هستم. من به راستي به دنبال سوزني در انبار کاه هستم.»فربل با استفاده از طيف نگار يکي از چهار تلسکوپ 2/8 متري مجموعه «تلسکوپ بسيار بزرگ» در رصدخانه جنوبي اروپا در شيلي اندازه گيري هاي بسيار دشواري را در مورد مقدار اورانيوم ستاره HE1523-0901 انجام داد. وي مي گويد؛ «اين ستاره تاکنون بهترين موردي است که تاريخ سنجي اورانيوم براي آن انجام شده است» و توضيح مي دهد در حالي که اورانيوم پيش از اين در دو ستاره ديگر نيز يافت شده است، فقط در يک مورد مي توان سن دقيق ستاره را به اين روش به دست آورد.HE1523-0901 توريم نيز دارد که يک عنصر راديواکتيو ديگر است و براي تاريخ سنجي ستارگان به کار مي آيد. به گفته فربل، اورانيوم که نيمه عمرش 5/4 ميليارد سال است، نسبت به توريم ساعت بهتري است. نيمه عمر توريم 14 ميليارد سال است که در حقيقت اين نيمه عمر از سن جهان نيز بيشتر است.اما اخترشناسان براي ارزيابي سن يک ستاره به جز عنصرهاي راديواکتيو همانند اورانيوم و توريم، به عنصرهاي ديگري نيز نياز دارند. فربل مي گويد؛ «براي هر عنصر راديواکتيو بايد از يک عنصر ديگر موجود در ستاره به عنوان شاهد استفاده کرد. از آنجايي که وي چندين عنصر شاهد از اين نوع را در ستاره يادشده يافت، توانست سن ستاره را به دقت تعيين کند. در اين مورد يوروپيم، اسميم و ايريديم عنصرهاي شاهد بودند. فربل توانست با ترکيب دو عنصر راديواکتيو و سه عنصر شاهد يافت شده در يک ستاره از شش «ساعت کيهاني» استفاده کند. وي مي گويد؛ «تاکنون براي هيچ ستاره ديگري بيش از يک ساعت کيهاني به کار نرفته بود. اما ما به يک باره با شش ساعت کيهاني در يک ستاره مواجه هستيم.»فربل و همکارانش با استفاده از اين يافته هاي جديد مي توانند به سرنخ هاي تازه اي در مورد ايجاد و تکامل عنصرهاي شيميايي در زمان بسيار کوتاهي پس از انفجار بزرگ بپردازند. اين مشاهدات همچنين مي تواند اطلاعات تجربي جديد و مهمي ارائه دهد. به گفته فربل؛ «ستارگاني همانند اين ستاره آزمايشگاه هاي کيهاني ايده آلي براي بررسي سنتز هسته اي خواهند بود.»

Space flightnow.com