پيشگام راديو شيمى ايران
افسانه بهرامى
پدر علم هسته اى ايران دكتر عباس اولياء شامگاه شنبه ۳۰/۲/۸۵ چشم از جهان فرو بست. دكتر عباس اولياء از بنيانگذاران بخش توليد راديوايزوتوپ در مركز تحقيقات هسته اى ايران است. راديوايزوتوپ در واقع به عناصرى اطلاق مى شوند كه خاصيت پرتوزايى يا راديواكتيو دارند و مى توانند به صورت طبيعى يا مصنوعى در دسترس محققان و متخصصان قرار گيرند. بهره گيرى از اين فناورى ظرافت هاى بسيارى را مى طلبد و ايده به كارگيرى آن در كشورمان نخستين بار توسط دكتر اولياء مطرح شد. هر چند كه حاصل فعاليت هاى راديوايزوتوپ ها دكتر اولياء عمدتاً در زمينه كاربردهاى پزشكى آن بوده است، اما در سايه تلاش هاى وى امروز ايران در اين زمينه به خودكفايى رسيده است كه در زندگى انسان نقش بسيار مهمى دارد. اين فناورى در بسيارى از فعاليت هاى بشرى از جمله كشاورزى، صنعت، پزشكى، باستان شناسى، اندازه گيرى تركيب مواد معدنى، تعيين مقدار رطوبت، تشخيص جنس و ويژگى كانى ها، صنعت سيمان و... استفاده مى شود. اين دستاورد علاوه بر كاربرد در استريل كردن محصولات يك بار مصرف پزشكى در صنايع غذايى و توليد محصولات كشاورزى (اصلاح بذر جو، گندم) نقش عمده اى دارد.در ادامه شرح مختصرى از تاريخچه زندگى و فعاليت هاى علمى- پژوهشى دكتر آمده است.گفتنى است روز چهارشنبه (تاريخ ۲۷/۲/۸۵) هنگامى كه ايشان در قيد حيات بودند طى مراسمى از ۵۷ سال خدمت صادقانه و تلاش هاى علمى و خدمات وى در موسسه توسعه دانش و پژوهش ايران تقدير شده است.در اين مراسم كه با حضور تعداد زيادى از محققان و كارشناسان پژوهش هاى هسته اى و همچنين دوستان و همكاران استاد در سازمان انرژى اتمى ايران برگزار شد، با پيام رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام آغاز به كار كرد. حجت الاسلام هاشمى رفسنجانى در پيام خود آورده است: تكريم و تجليل از ۵۷ سال خدمات علمى- پژوهشى جناب آقاى دكتر عباس اولياء موجب خوشوقتى است. جهاد قابل تقدير مردان بزرگ مثل دكتر اولياء به مرحله قابل ملاحظه اى از تكامل رسيده و به كاميابى هاى درخور توجهى دست يافته است. از خداوند سبحان براى آقاى دكتر اولياء كه ۵۷ سال صادقانه خدمت كرده، بنيانگذار آزمايشگاه توليد راديودارو و ايزوتوپ هاى صنعتى و اشاعه دهنده اين دانش در ايران بوده اند و به همين دليل نيز نشان پژوهش هاى كشورى را در سال ۱۳۷۶ دريافت كرده اند طول عمر و توفيق بيشتر آرزو مى نمايم.» دكتر عباس اولياء در سال ۱۳۰۵ در تهران متولد شد. پس از گذراندن مقاطع مختلف تحصيلات دانشگاهى در سال ۱۳۲۸ تدريس در دانشگاه تهران را آغاز كرد. سپس در سال ۱۳۴۶ موفق به دريافت مدرك دكتراى راديوشيمى از مركز تحقيقات هسته اى ساكلى در دانشگاه پاريس شد.وى درباره تحصيلاتش گفت: «من سال ۱۳۰۵ در تهران متولد شدم. دوران دبستان را در پامنار گذراندم. براى دبيرستان به چهارراه مخبرالدوله رفته و در مدرسه ايرانشهر شش كلاس دبيرستان را تمام كردم. پس از اين دوران وقتى در كنكور شركت كردم دندانپزشكى قبول شدم منتها اين رشته را رها كرده و وارد دانشكده علوم شدم و در رشته شيمى تحصيل كردم. بعد از فارغ التحصيلى به مدت ۱۲ سال در دانشكده مشغول تدريس شدم. بعد كه بحث و صحبت هاى انرژى اتمى مطرح شد وارد مركز اتمى دانشگاه تهران شدم.»دكتر اولياء در دوره اى از زندگى خود براى تحصيل در پاريس به سر برد و پس از پايان تحصيلات و اخذ مدرك دكتراى راديوشيمى به ايران برگشت. پس از بازگشت با تلاش هاى فراوان خود توانست بخش راديوايزوتوپ مركز تحقيقات هسته اى سازمان انرژى اتمى ايران را راه اندازى كند و در دوره اى رئيس مركز تحقيقات هسته اى سازمان انرژى اتمى شده و از ابتداى پيروزى انقلاب تا زمان حيات قائم مقام رئيس مركز تحقيقات هسته اى بود. علاوه بر اين وى استاد نظرى و علمى راديوشيمى، شيمى هسته اى، خواص پرتوهاى هسته اى، تهيه توليد ايزوتوپ ها و كاربرد آنها در پزشكى و صنعت و حمل و نقل و مواد راديواكتيو در دوره هاى كارشناسى، كارشناسى ارشد دانشگاه علوم پزشكى تهران و دوره هاى مختلف حفاظت در برابر اشعه سازمان انرژى اتمى بود. وى همچنين از سال ۱۳۶۲ تا زمان حيات همكارى هايى در تهيه و توليد راديو داروها، كيت هاى راديودارويى و راديوايزوتوپ هاى صنعتى داشته است.وى مى گفت: «من سال ۱۳۸۰ بازنشسته شده ام اما تا زمانى كه جان دارم و مى توانم، كار مى كنم. حالا هم هفته اى سه روز به مركز تحقيقات مى روم تا با آنها همكارى كنم. مكاتباتى را كه با خارج دارند برايشان انجام مى دهم.» دكتر اولياء در زمان حيات موفق به دريافت لوح ها و تقديرنامه هاى مختلفى شد، از جمله: دريافت جايزه علمى از دانشگاه تهران، دريافت لوح سپاس به مناسبت چهلمين سال خدمت از سازمان انرژى اتمى ايران در سال ،۱۳۶۸ دريافت تقديرنامه به عنوان مدير نمونه در سال ،۱۳۷۰ دريافت نشان درجه دوم پژوهش از رياست محترم جمهورى اسلامى ايران در سال ۱۳۷۶ و...وى در مورد بهترين لوح تقديرى كه تاكنون دريافت كرده گفت: «تقديرنامه هاى بسيارى دريافت كردم، ولى ارزشمندترين لوح تقدير را از آقاى رفسنجانى گرفتم.»•••ايسنا نيز به نقل از وى در حاشيه مراسم تجليل از خدمات علمى اش كه در موسسه توسعه دانش و پژوهش ايران برگزار شده بود، گفت: «زمانى كه رآكتور خيابان اميرآباد ساخته شد، اقدام به ساخت آزمايشگاه هاى صنعتى كرديم و پس از ۴۰ سال فعاليت رآكتور از دانشگاه تهران به سازمان انرژى اتمى ايران منتقل شد. ساختمان هاى تهيه و توليد راديوايزوتوپ، كنترل كيفى و خانه حيوانات براى آزمايش و تزريق راديوداروها به حيوانات را تاسيس كرده و در حال حاضر نيز با خودكفايى كامل تمام راديوداروهاى مورد نياز كشور را تهيه مى كنيم. در حال حاضر نيز پس از سال ها فعاليت تا جايى كه توان داشته باشم در خدمت كشورم بوده و در پروژه ها و ارتباطات بين المللى مركز تحقيقات هسته اى همكارى دارم.»و اما سرانجام دكتر عباس اولياء پس از ۵۷ سال خدمت دار فانى را وداع گفت و بار ديگر كشور ما در سوگ بزرگمردى ديگر نشست.دكتر مصطفى سهراب پور رئيس مركز تابش گاماى سازمان انرژى اتمى نيز به ايسنا گفته است: «مرحوم دكتر اولياء يكى از شريف ترين انسان هايى بود كه در طول سال هاى طولانى خدمات گسترده و ارزنده اى را به كشور ارائه داد و با راه اندازى آزمايشگاه مركز راديوايزوتوپ در دانشگاه تهران با كمترين امكانات به پرورش دانشجويان بى شمارى پرداخت كه در حال حاضر با اقتدار كامل ايران را به سكوى والاى دانش هسته اى رساندند و به واقع افتخارات امروز در اين عرصه حاصل تلاش چنين دانشمندانى است.»دكتر احمد قريب رئيس سابق مركز تحقيقات سازمان انرژى اتمى نيز با ابراز تاسف از ضايعه درگذشت اولياء گفت: «دكتر اولياء عالمى ديندار، فعال و هدفمند بود كه حتى در روزهاى آخر عمرش نيز با وجود بيمارى و مشكل رفت و آمد باز هم در سازمان انرژى اتمى ايران حضور پيدا مى كرد. مرحوم اولياء روح بزرگى داشت و با رفتار و كردار خود و نه با امر و فرمان افراد زيادى را به كار پژوهش سوق مى داد و در طول ۳۰ سال آشنايى كه با وى داشتم هيچ گاه نديدم كه از فعاليت باز بماند.»وى در ادامه گفت: «هر روز شاهد از دست دادن اسوه هايى هستيم كه كمتر نظيرشان يافته مى شود و اميدواريم كه جوانان امروز منتهاى سجاياى اخلاقى روال كارى چنين افرادى را پيشه خود قرار داده و با الگوگيرى از آنها در پيشرفت هرچه بيشتر كشور گام بردارند.»دكتر رضا امراللهى رئيس اسبق سازمان انرژى اتمى ايران و رئيس موسسه توسعه دانش و پژوهش ايران نيز به ايسنا گفته است: «دكتر اولياء انسانى به تمام معنا بود كه تمام مدت در آ زمايشگاه راديوايزوتوپ كه با پيگير ى ها و تلاش هاى وى تاسيس شده بود، كار كرد و علاوه بر آموزش اين علم به اشاعه فرهنگ پژوهش در ميان دانشجويان خود پرداخت.»پيكر اين استاد روز دوشنبه (۱/۳/۸۵) با حضور جمع كثيرى از استادان، پژوهشگران و كارشناسان علوم هسته اى كشور، تنى چند از نمايندگان مجلس، رئيس و جمعى از معاونان، مشاوران و كارشناسان سازمان انرژى اتمى و دوستداران آن مرحوم از مقابل اين سازمان تشييع و براى خاكسپارى به بهشت زهرا منتقل شد.دكتر صديق مشاور علمى رئيس سازمان انرژى اتمى ايران با گراميداشت مقام علمى اين دانشمند و ابراز تاسف از فقدان وى گفت: «دكتر عباس اولياء همواره مشوق دانشجويان علاقه مند به تحصيل و تحقيق در مسائل علمى بوده و از پيشگامان و به تعبيرى پدر علم راديوداروى ايران به شمار مى رود.»گروه علم روزنامه شرق فقدان اين دانشمند بزرگ را به خانواده ايشان و تمام پژوهشگران تسليت مى گويد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر