عامل انقراض حيات در250 ميليون سال پيش فوران آتشفشان در منطقه «سيبري» بود

دانشمندان با بررسي لايه هاي رسوبي و سنگواره هاي بازمانده از انقراض جمعي گونه‌هاي حيات در 250 ميليون سال پيش به اكتشافات تازه‌اي دست يافتند.

به گزارش سرويس علمي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، تا چندي چنين تصور مي شد كه برخورد يك دنباله‌دار يا سيارك، در حدود 250 ميليون سال پيش، موجب نابودي گسترده جانداران قديمي شده است.

اما بررسي هاي اخير يك گروه تحقيقاتي به سرپرستي دانشگاه واشنگتن اين فرض را رد مي كنند. آنها هيچ نشاني از چنين برخوردي پيدا نكرده اند و دليل اين انقراض نسل را فعاليت‌هاي آتشفشاني و در نتيجه، افزايش گازهاي گلخانه‌يي كه موجب گرم شدن زمين شدند، مي دانند.

حيات زمين از ابتداي شكل‌گيري تاكنون بارها دستخوش تغييرات طبيعي شده است. گونه‌هاي بسياري از بين رفته و شرايط را براي پديد آمدن گونه هاي جديد و گاهي تكامل يافته‌تري آماده كردند. در اين ميان برخورد سيارك ها و يا دنباله دارها، خطري است كه در طول تاريخ چندين بار زندگي جانداران را تهديد كرده است. از آن جمله شايد بتوان برخورد سياركي بزرگ در 65 ميليون سال پيش را مثال زد. سياركي احتمالا به قطر 6 تا 15 كيلومتر كه به هنگام برخورد، بيشتر قسمت هاي آن متلاشي شد و پوششي متراكم از غبار درجو ايجاد كرد. اين پوشش به مدت چند سال جلو رسيدن نور خورشيد به سطح زمين را گرفت و موجب نابودي بيشتر خزندگان و به خصوص دايناسورها شد.

تصور مي‌شود سه چهارم گونه‌هاي حيات در آن زمان از بين رفته اند.

به گزارش ايسنا، بزرگترين بحران در تاريخ حيات زمين در مرز بين دوره هاي «پرميان» و «ترياس» رخ داد. در آن دوران 90 در صد از جانداران دريايي و حدود سه چهارم گياهان و جانوراني كه در خشكي زندگي مي كردند از بين رفتند. چهره خشكي ها نيز بسيار تفاوت داشت. تمام قاره ها به صورت خشكي واحد بسيار بزرگي بودند كه «پانگئا» (همه خشكيها) نام دارد.

براساس شواهد شيميايي و زمين شناسي جديدي كه محققان دانشگاه واشنگتن به دست آورده‌اند، انقراض گياهان و جانداراني كه در خشكي زندگي مي كردند هم زمان با نابودي جانداران دريايي و احتمالا به دلايلي يكسان از جمله گرماي بسيار شديد و كمبود اكسيژن رخ داده است.

اين گروه، بيشتر تحقيقات خود را در حوضه رود «كارو» در افريقاي جنوبي انجام دادند و سنگواره‌هاي مهره داران دوره‌هاي «پرميان» و «ترياس» اين منطقه را بررسي كردند. آنها با استفاده از شواهد شيميايي، زيستي و مغناطيسي كه به دست آورده بودند، توانستند لايه‌هاي رسوبي «كارو» را با لايه‌هاي مشابهي درچين ارتباط دهند. تحقيقات قبلي نشان مي‌دهند كه لايه‌هاي رسوبي در چين مربوط به انقراض جانداران دريايي در پايان دوره «پرميان» هستند. آنها در مدت هفت سال از بالاترين لايه هاي رسوبي ته نشين شده «كارو»، 126 جمجمه خزندگان و دوزيستان آن دوران را پيدا كردند.

به گزارش ايسنا، در اين سنگواره‌ها دو نوع الگوي انقراض مشخص بود. يكي از الگوها نشان دهنده يك انقراض تدريجي است كه 10 ميليون سال تا مرز ميان دوره هاي پرميان و ترياس ادامه داشته است و در ديگري به عكس سرعت انقراض بيشتر بوده و كمتر از پنج ميليون سال طول كشيده است.

محققان اين گروه مي گويند كه در كارو هيچ اثري از برخورد جرمي مانند يك سيارك پيدا نكرده اند و با وجود اينكه جستجوي ويژه اي را هم براي پيدا كردن موادي كه از اين برخورد باقي مانده يا ذراتي كه از دهانه برخوردي به بيرون پرتاب شده باشند، انجام داده اند، اما نتيجه كار منفي بوده است.

همچنين مدارك به دست آمده نشان مي دهند كه تغييرات محيط زيست آن زمان در يك مقياس زماني طولاني ادامه داشته است؛ در صورتي كه تغييرات حاصل از برخورد يك جسم خارجي با زمين ناگهاني و گذراست و حتي اگر برخوردي هم رخ داده، علت اصلي انقراض نبوده است.

تغييرات محيط زيست آن زمان هم كه در واقع گرم شدن شديد و تدريجي زمين بوده، بر اثر فعاليت‌هاي آتشفشاني مداوم كوهها در منطقه‌اي كه اكنون بخشي از سيبري است به وجود آمده است.

به گزارش ايسنا از نجوم، با ادامه فعاليت‌هاي آتشفشاني و گرم شدن زمين، منابع وسيع متان يخ زده در كف اقيانوس ها آزاد شده و به روند گرم شدن زمين بر اثر افزايش گازهاي گل خانه‌يي كمك كردند. از طرف ديگر با شروع گرما، گونه هاي مختلف جانوري به تدريج منقرض شدند تا اينكه شرايط در آستانه وضعيت بحراني قرار گرفت و اكثر گونه‌ها ديگر تاب نياوردند و نابود شدند.

در آن دوران اكسيژن جو به شدت كاهش يافت. مقدار اكسيژن به طور متوسط 21 درصد است. در صورتي كه شواهد نشان مي دهند كه در آن زمان اين مقدار به 16 درصد رسيد. درست مانند تنفس در ارتفاع حدود 4200 متري. بدين ترتيب مناطقي كه از سطح دريا ارتفاع زياد و يا متوسطي داشتند، غير قابل سكونت شدند. يعني بيش از نصف خشكي ها برهوتي بي‌جان شدند و تنها مناطق كم ارتفاع براي ادامه زندگي مناسب بودند. به اين صورت شرايط زندگي بار ديگر عوض شد و فقط گونه هايي كه خود را سازگار كردند ، باقي ماندند.