شيرخوارگاه ابر كوچك ماژلان

نجوم ،سميرا سبحانى : اخترشناسانى كه با تلسكوپ فضايى هابل كار مى كنند براى اولين بار يك جمعيت ستاره هاى نوزاد را در ابر كوچك ماژلان پيدا كردند. ابر كوچك ماژلان (SMC) يكى از دو كهكشان اقمارى و نامنظم راه شيرى است.

اين كهكشان كه همچون ابر كوچكى با چشم غيرمسلح در صورت فلكى جنوبى توكان ديده مى شود، در فاصله ۲۱۰ هزار سال نورى از ما قرار دارد. تلسكوپ فضايى هابل با توان تفكيك بى همتايش يك جمعيت پنهان ستاره هاى نوزاد كه هنوز در حال شكل گيرى از ابرهاى گاز در حال فروريزش رانشى اند آشكار كرد. اين زايشگاه ستاره اى در سحابى NGC346 قرار دارد. اين ستاره هاى نوزاد هنوز از سوخت هيدروژنى خود براى تامين همجوشى هسته اى استفاده نكرده اند و در اين مرحله پيش ستاره ناميده مى شوند. كوچك ترين اين ستاره هاى نوزاد فقط نصف جرم خورشيد ما را دارد. تولد ستاره ها در قرص كهكشان ما و هر كهكشان مارپيچى ديگرى كه گاز و غبار بسيار در قرص آن جمع شده است، پديده اى معمول است و ستاره ها پيوسته متولد مى شوند و تحول پيدا مى كنند و با مرگ خود عناصر سنگينى را كه از همجوشى هسته اى در دوران زندگى شان توليد كرده اند در ضا پخش مى كنند. اما فضاى ميان ستاره اى در اين كهكشان اقمارى و كوچك، ابتدايى تر است و فاقد درصد بالايى از عناصر سنگين است كه بر اثر همجوشى ستاره ها ايجاد مى شود. كهكشان هاى كوتوله مثل SMC آجرهاى اوليه ساخت كهكشان هاى بزرگ تر محسوب مى شوند. اغلب اين گونه كهكشان ها خيلى پيش زمانى كه كيهان جوان تر بود، به وجود آمدند و برخى از آنها چندان متحول نشده اند. SMC آزمايشگاه بى همتايى در همسايگى ما براى بررسى چگونگى به وجود آمدن ستاره ها در جهان اوليه است. زيرا اين كهكشان هنوز شرايط كهكشان هاى اوليه را دارد. سحابى NGC346 كه در كهكشانى كوچك با نبوهى از مناطق ستاره ساز مشابه قرار گرفته، به تنهايى حاوى بيش از ۲۵۰۰ ستاره نوزاد است. تصاوير هابل كه با Advanced amera دوربين پيشرفته نقشه بردارى (ASC) اين تلسكوپ گرفته شده است سه جمعيت ستاره اى با مجموع ۷۰ هزار ستاره را در حدوده سحابى NGC346 و فضاى اطراف آن در كهكشان ابر كوچك ماژلان نشان مى دهد.قديمى ترين جمعيت ۵/۴ ميليارد سال (تقريباً برابر سن خورشيد ما) قدمت دارد. جمعيت هاى جوان فقط ۵ ميليون سال قبل (تقريباً زمانى كه اولين انسان هاى ميمون نما روى دو پا شروع به راه رفتن كردند) به وجود آمدند. اين ستاره هاى نوزاد كه در امتداد دو ناحيه غبار متقاطع در سحابى شكل يك T را ساخته اند رديف شده اند. ستاره هاى پشت اين ناحيه به رنگ قرمز- قهوه اى هستند كه مربوط به اثر قرمزشدگى ناشى از افت انرژى نور آنها در گذر از غبار است. تصوير بالا با دو نوردهى مجزا در صافى مرئى V (طول موج ۵۵۵ نانومتر) و صافى فروسرخ نزديك (طول موج ۸۱۴ نانومتر) گرفته شده است.