فضانوردان چگونه تميز مى مانند

ايرنا: نظافت شخصى فضانوردان و تميز نگاه داشتن لباس ها و شست وشوى آنها از معضلات بزرگى است كه فضانوردانى كه ماه ها در ايستگاه فضايى صرف مى كنند و يا قرار است در آينده به مريخ سفر كنند با آن دست به گريبان خواهند بود. در سلسله فيلم هاى تلويزيونى «استار ترك» كه ماجراى سفرهاى بى پايان فضايى يك گروه از فضانوردان را درقرون آينده نمايش مى دهد فضانوردان در حمامى كه به عوض آب، بدن را با امواج صوتى شست وشو مى دهد، حمام مى كنند و هربار كه لباس تازه اى نياز داشته باشند از دستگاهى كه يك نمونه جديد از آنچه بر تن دارند آماده مى كند، بهره مى گيرند. اما در واقعيت و در سفرهاى فضايى واقعى كه به وسيله فضانوردان تاكنون صورت گرفته، چنين امكانات رفاهى موجود نبوده است. به عنوان نمونه، فضاى داخلى سفينه مير متعلق به شوروى سابق و روسيه كنونى كه ساليان سال به فضانوردان خدمت كرد، شبيه به پستويى بود كه جوراب هاى بوگرفته در آن انبار شده باشد. مسئله نظافت شخصى افراد و نيز سلامتى كابين محل اقامت فضانوردان بخصوص در مواردى كه فضانوردان ناگزيرند مدت هاى طولانى در فضا اقامت كنند از اهميت زيادى برخوردار مى شود زيرا حضور در فضا بر روى حواس فضانوردان تاثير مى گذارد و ذائقه و حساسيت هاى آنان را تغيير مى دهد. اين امر در مواردى موجب مى شود رايحه ها و بوهايى كه در زمين براى فضانوردان هيچ نوع مشكلى ايجاد نمى كرد در درون سفينه فضايى سبب تهوع آنان شود. امروزه فضانوردان از لباس هايى كه همه رطوبت آنها گرفته شده و در قفسه هاى محفوظ قرار داده شده استفاده مى كنند. براى شست وشوى بدن از شامپوهايى بهره مى گيرند كه نياز به آب كشيدن ندارد. اين نوع شامپوها هم اكنون در بيمارستان ها نيز مورد استفاده قرار مى گيرد. هيچ نوع ماده تميزكننده حاوى الكل به فضا ارسال نمى شود زيرا خارج كردن الكل از فضاى درون كابين بسيار دشوار است. به همين ترتيب ماده تميزكننده پراپلين گليكول كه معمولاً در مواد تميزكننده مورد استفاده قرار دارد در فضا مناسب نيست. به همين علت فضانوردان عمدتاً از صابون ها و مواد شوينده گياهى استفاده به عمل مى آورند. شستن لباس ها در سفينه با استفاده از مواد شوينده امكان پذير است و از آنجا كه ميزان رطوبت درون سفينه هاى جديد بسيار اندك است- حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد- خشك شدن لباس ها با سرعت انجام مى شود. در سفينه هاى قديمى بخصوص سفينه هاى متعلق به شوروى ها ميزان رطوبت گاهى تا ۹۰ درصد افزايش مى يافت، اما ميزان رطوبت سفينه هاى جديد در حدود رطوبت مناطق صحرايى در زمين است. ناسا همچنين دو نمونه از زيرپيراهن هاى پيشرفته را توليد كرده كه در تار و پود آنها از نخ نقره استفاده شده و لايه اى از نمك بر روى آن جا داده شد. اين نوع پارچه ها كه ناسا اكنون از آن براى توليد روتختى و پتو و روبالشى فضانوردان نيز به صورت آزمايشى بهره گرفته، به باكترى ها اجازه رشد نمى دهند و بدبو نمى شوند. به گفته مسئولان ناسا، تحقيقات تازه زمينه را براى توليد مواد تازه اى فراهم ساخته كه ضدباكترى خواهند بود و در عين حال ارزان تمام مى شوند. به اين ترتيب مى توان اميدوار بود به زودى اين مواد در دسترس قرار گيرند و همانگونه كه ابتكار مربوط به كمربندها يا بست هاى نايلونى موسوم به «ولكرو» كه نظير چسب به هم مى چسبند فراگير شد، اين مواد نيز راه خود را به بازار باز كنند.