| انفجار چلنجر
كامبيز توانا
در ساعت ۳۸/۱۱ دقيقه به وقت محلى در چنين روزى در سال ۱۹۸۶ بود كه فضاپيماى چلنجر از ايستگاه «كيپ كارناوال» در فلوريدا شمارش معكوس براى پرواز به فضا را آغاز كرد. يكى از مسافران چلنجر خانمى ۳۷ ساله به نام «كريستا مك اوليف» بود كه به عنوان نخستين شهروند عادى و بدون تخصص هوانوردى قصد داشت راهى فضا شده و به زمين بازگردد. كريستا معلم علوم اجتماعى دبيرستان بود كه از منطقه نيوهمپشاير آمده بود، در يك رقابت انتخاباتى شركت كرد تا به عنوان عضو هفتم خدمه و سرنشينان چلنجر وارد اين فضاپيماى غول پيكر شود. پس از انتخاب چند ماه به طور فشرده تمرين ديد تا بتواند در چلنجر دوام بياورد. سفر چلنجر و شروع حركت چند بار عوض شد چرا كه شرايط آب و هوايى مساعد نبود. قرار بود ۲۳ ژانويه اين سفر انجام شود اما آغاز سفر شش روز به تاخير افتاد. مشكلات فنى نيز به اين قضيه اضافه شده بود اما دست آخر اجازه پرواز چلنجر صادر شد. ۳۷ ثانيه پس از شروع حركت هزاران نفر از جمله خانواده كريستا با ناباورى به صحنه اى كه در آسمان رخ داد نگاه مى كردند. بعد از انفجار مهيب، چلنجر در هاله اى از دود محو شد و هيچ چيز از آن باقى نماند. تمامى سرنشينان اين فضاپيما در جا كشته شدند. به غير از حاضران پرواز ميليون ها نفر در سرتاسر دنيا به طور زنده از طريق گيرنده هاى تلويزيونى شاهد اين تراژدى بزرگ بودند. در سال ۱۹۷۶ سازمان هوا فضاى آمريكا _ ناسا- از بزرگترين و قدرتمندترين فضاپيماى دنيا به نام «اينترپرايز» پرده برداشت. پنج سال بعد شاتل هاى فضايى با ورود كلمبيا و پرواز ۵۴ ساعته آن به فضا وارد دوره اى جديد شدند و در نسل جديد بدنه اصلى به همراه دو موشك حامل سوخت جامد و يك تانكر اصلى سوخت مى توانست به فضا سفر كرده و پس از پايان سوخت شاتل اصلى به زمين بازگردد. در شيوه جديد شاتل پس از ورود به اتمسفر زمين سرعت را كاهش داده و در پايان مانند يك هواپيماى گلايدر مى توانست روى زمين بنشيند. شاتل ها با اين وضعيت مى توانستند وسايل زيادى را با خود به فضا برده و همچنين با خود برخى وسايل و ابزار را به زمين بازگردانند. به ويژه قطعاتى كه در نصب ماهواره به كار مى رفت. حادثه دلخراش و تراژيك چلنجر نخستين نمونه چنين اتفاق تلخى بود كه تا به حال رخ داده است. حادثه چلنجر در زمانى رخ داد كه ريگان در جنگ سرد با شوروى، آمريكا را به سمتى مى برد كه با دستيابى به برنامه جنگ ستارگان قدرت دفاعى خود را افزايش دهد. بلافاصله پس از اين حادثه ريگان رئيس جمهور وقت آمريكا دستور تشكيل كميته تحقيق مستقلى را صادر كرد كه تمامى جزئيات حادثه را بررسى كرده و دلايل آن را مورد تحقيق قرار داده و گزارش دهند. هيات تحقيق كه به رياست ويليام راجرز، وزير خارجه پيشين دولت آمريكا تشكيل شده بود در ميان خود فضانوردان باسابقه اى چون نيل آرمسترانگ _ نخستين انسانى كه پا بر روى ماه گذشت- و خلبان مشهور و مسلطى چون چاك ييگر را داشت. طبق دليل مطرح شده در پايان تحقيقات چنين اعلام شد كه يك واشر در يكى از اتصالات مخزن سوخت جامد به لحاظ نقص فنى درست كار نكرد و باعث شكست بر اثر فشار و شروع انفجار شده و پس از آن ديگر حوادث به صورت زنجير وار رخ داده است. پس از اين حادثه ناسا تا بيش از دو سال هيچ سفر ديگرى به فضا انجام نداد و تعداد زيادى از بخش هاى ساخت و طراحى و راه اندازى شاتل را تغيير داد. در سپتامبر ۱۹۸۸ شاتل «ديسكاورى» توانست ماموريت خود را با موفقيت انجام دهد و از آن به بعد سفر هاى فضايى شاتل ها با كمترين درصد خطر و حادثه انجام شد. ماموريت هاى مهم فضايى توسط شاتل ها انجام شد كه از جمله آن مى توان به تعمير تلسكوپ هابل و ساخت پاسگاه هاى فضايى اشاره كرد. تا به امروز بيش از يكصد پرواز شاتل به فضا انجام شده است. اما اتفاقى كه براى فضاپيماى چلنجر افتاد، باعث شد حتى صنعت دقيق، پيشرفته و خلاقى چون هوانوردى بداند كه پاسخگو است و نه تنها دولت كه ميليون ها انسان آن را تعقيب كرده و حاضر نيستند خطا و شكست در آن پروژه ها را قبول كنند. در دستور هيات تحقيق چلنجر به دو محور اصلى اشاره شد: نخست اينكه دلايل جزيى و دقيق مطرح و اعلام شود و دوم اينكه تمامى كار هاى لازم و ضرورى انجام شده و تمامى پيشنهادهاى تكنيكى و لازم طراحى شود تا در آينده چنين اتفاقى رخ ندهد. تا چند روز پس از وقوع اين حادثه ناسا از دادن هرگونه اطلاعات به رسانه ها خوددارى مى كرد اما ريگان دستور داد كه كليه جلسات بررسى به صورت عمومى برگزار شود تا مردم از جزئيات قضيه باخبر شوند. شوك حادثه چلنجر باعث شد تا دوره اى جديد در امنيت پرواز هاى فضايى رقم بخورد. روزنامه شرق |
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر