فيزيك در خدمت پزشكى

ابزارهاى فيزيكى نه تنها به پزشكان در تشخيص بيمارى ها كمك مى كنند بلكه در درمان بيمارى ها و رفع نارسايى ها نيز بسيار موثرند. در اين ستون قصد داريم نمونه اى از اين ابزارها و روش ها را به اختصار شرح دهيم:
• عينك و ابزارهاى ديدن
بخشى از بيمارى هاى چشم مربوط به آن است كه تصوير اشيا بر پرده شبكيه قرار نمى گيرد و تطابق انجام نمى شود. اين بيمارى ها را مى توان با انواع عدسى هاى همگرا، واگرا و استوانه اى برطرف كرد. فناورى مربوط به ساختن عدسى ها براساس قوانين فيزيك نور است.علاوه بر عينك ها مى توانيم به كمك ميكروسكوپ ها و تلسكوپ ها اشياى بسيار كوچك و يا بسيار دور را مشاهده كنيم. با روش اندوسكوپى مى توانيم درون بدن را مشاهده كنيم.
•سمعك و ابزارهاى شنيدن
افرادى كه دچار كرى نسبى هستند و يا آنكه بخش هايى از بسامدهاى صوتى را نمى شنوند، به كمك سمعك قابل درمان هستند. كار سمعك و گوشى و دهنى تلفن و بلندگوها براساس قوانين فيزيكى است كه در شاخه آكوستيك و فناورى هاى مربوط به آن بررسى مى شود.
•جراحى با ليزر
از پرتوهاى ليزر براى ترميم آسيب هاى شبكيه و نيز جهت ايجاد شكاف هاى بدون خونريزى استفاده مى شود. گرماى ليزر محل بريدگى ها را سوزانده و آنها را مسدود مى كند.
•تابش درمانى (راديوتراپى)
يكى از بيمارى هاى رايج و خطرناك سرطان است. در اين بيمارى سلول ها با سرعت تكثير مى يابند و مشكلاتى را براى انسان فراهم مى كنند. آزمايش هاى فراوان نشان داده است كه پرتوهاى ايكس و گاما در معالجه سرطان موثر هستند. درمان با اين پرتوها را تابش درمانى مى نامند. اشكال كار آن است كه وقتى سلول هاى سرطانى در مسير تابش قرار مى گيرند، بافت هاى سالم نيز تحت تاثير اشعه واقع مى شوند و احتمال سرطانى شدن آنها نيز به وجود مى آيد. يكى از راه هاى معالجه با پرتو، قرار دادن جزيى از يك ماده راديواكتيو درون غده هاى سرطانى است. در اين روش ميزان پرتوى كه سلول هاى سالم دريافت مى كنند، كمتر از حالتى است كه از بيرون پرتوها بر روى غده هاى سرطانى بتابانيم.در گذشته معمولاً از كبالت راديواكتيو براى معالجه استفاده مى شد وليكن لازم بود كه پس از معالجه بيمار كبالت را از درون بدن خارج كنند. ولى امروزه از مواد راديواكتيو با نيمه عمر كوتاه چند روزه استفاده مى شود.
•شوك درمانى
چنانچه جريان هاى خفيف الكتريكى با ولتاژى حدود ۹۰ ولت در زمان كوتاه يك دهم ثانيه به قشر مغز وارد شود، انقباض ساده ماهيچه اى در بدن انسان توليد مى شود و تشنجى در سراسر بدن به وجود مى آيد كه مى تواند در درمان برخى از اختلالات عصبى موثر واقع شود.
•تنظيم كننده الكترونيكى قلب
بيمارانى كه ضربان قلب آنها منظم نيست و يا آنكه دچار گرفتگى رگ ها شده اند از تنظيم كننده الكترونى استفاده مى كنند. اين دستگاه ها كه به اندازه يك ساعت مچى يا كوچك تر هستند، ممكن است دائمى يا موقتى باشند، در زير بافت جدار سينه يا شكم قرار مى گيرند. طول عمر آنها متفاوت است. عمر باترى جيوه اى از ۱۸ تا ۲۴ ماه، باترى لنيوم از ۷ تا ۱۰ سال و باترى هسته اى از ۱۰ تا ۲۰ سال است.
•گرمادرمانى
در گرمادرمانى جريان هاى الكتريكى با بسامد بالا از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ كيلوهرتز به كار مى رود. اين جريان را از راه القا در بخشى از بافت ها توليد مى كنند و در نتيجه گرمايى در آن بافت ها توليد مى شود. گرمادرمانى را براى موارد ضربه، التهاب استخوان، برونشيت و درد ناشى از ذات الجنب موثر است.
روزنامه شرق