برخورد با يك دنباله دار پودرى

پانيا ربيع پور


تيم تحقيقاتى پروژه از روز برخورد «برخورد شديد» با دنباله دار تمپل-۱ ، ۱۳ تير، تاكنون مشغول تحليل و بررسى انبوهى از داده هاى به دست آمده هستند. «برخورد شديد» نام يكى از ماموريت هاى اكتشافى ناسا است كه با پرتاب گلوله اى ۳۷۰ كيلوگرمى به دنباله دار تمپل-۱ درصدد آشكار كردن رازهاى درونى يكى از كهنسال ترين اجرام منظومه شمسى بود.
هنگامى كه گلوله مسى برخوردكننده به هسته يخى دنباله دار برخورد كرد، ابر عظيمى از گرد و غبار بسيار ريز به فضاى اطراف پرتاب شد. دكتر «مايكل آهنرين» از دانشگاه مريلند و سرپرست تيم تحقيقاتى فضاپيما مى گويد: «برخورد شديد تصور اكثر مردم را در مورد دنباله دارها تغيير داد. «برخورد شديد» نشان داد كه موادى پودرى (حتى ريزتر از شن هاى ساحل !) هسته دنباله دار را پوشانده اند. البته باور اين مسئله كمى مشكل به نظر مى رسد. چگونه ممكن است دنباله دارى كه با چنين سرعتى در منظومه شمسى ما حركت مى كند از ماده اى سست تر از برف ساخته شده باشد؟»
«پيت سكالتز» يكى از محققان علمى پروژه اين سئوال را اينگونه پاسخ مى دهد: «ما بايد دنباله دار را در موقعيتى كه در آن قرار دارد در نظر بگيريم. تمپل-،۱ جسمى پودرى با بزرگى يك شهر، در يك فضاى نسبتاًً تهى و خلأ شناور است و تنها هنگامى دچار دردسر مى شود كه با نزديك شدن به خورشيد كمى پخته شود و يا اينكه كسى يك گلوله ۳۷۰ كيلوگرمى را با سرعت ۳۷ هزار كيلومتر در ساعت به سويش پرتاب كند.»تصويرى كه مشاهده مى كنيد دنباله دار تمپل-۱ را ۵۰ دقيقه پس از برخورد شديد نشان مى دهد. رنگ ها نمايانگر درخشندگى مواد هستند به طورى كه سفيد، نماينده درخشان ترين بخش و مشكى نماينده كم نورترين ها است. اين رنگ آميزى بر حسب درخشش مواد، در واقع مقياسى است براى تعيين ميزان بازتاب نور خورشيد از آنها (خورشيد در سمت راست و خارج از تصوير قرار دارد). لازم به ذكر است كه رنگ آميزى تصوير كاذب است.دكتر «آهنرين» همچنين توضيح مى دهد : «روند كار ما اينگونه نيست كه يك بسته اطلاعات را كه شامل حدود ۴ هزار و ۵۰۰ تصوير گرفته شده با كمك سه دوربين فضاپيما است يكجا مورد مطالعه قرار دهيم، بلكه آنها را از آخر به اول بررسى مى كنيم. ابتدا نخستين لحظات برخورد و سپس تصاويرى كه چند ساعت پيش از آن گرفته شده اند. با بررسى واپسين لحظات زندگى برخوردكننده، مى توان محل و زاويه برخورد با سطح را مشخص كرد. از اين رو اين لحظات بسيار مهم و حساس هستند.»مهندسان پروژه پى برده اند كه گلوله برخوردكننده، پيش از برخورد با تمپل -۱ دو ضربه از جانب ذرات گيسوى دنباله دار دريافت كرد كه البته خيلى هم غيرمنتظره نبودند و آنها احتمال وقوع چنين حوادثى را مى دادند. بر اثر اين ضربات دوربين نصب شده بر روى گلوله، براى چند دقيقه از كار افتاد تا اينكه سيستم كنترل موقعيت دوباره هدايت آن را در دست گرفت. و سرانجام برخورد شديد صورت گرفت. گلوله برخوردكننده با زاويه ۲۵درجه به قلب تمپل-۱ ضربه سهمگينى وارد كرد و آتش بازى باشكوهى شروع شد. گلوله آتشين در پى ضربه و حرارت بسيار و در حالى كه تبخير مى شد، به همراه ذرات رها شده از هسته با سرعت ۵ هزار متر بر ثانيه بر فراز محل برخورد پراكنده شد. محققان مشغول تجزيه و تحليل داده ها هستند تا اندازه دقيق دهانه برخوردى را تعيين كنند. پيش بينى هاى اوليه اندازه آن را بين ۵۰ تا ۲۵۰ متر تخمين مى زدند، اما پس از برخورد اين طور به نظر مى رسد كه اندازه دهانه بيشتر به ۲۵۰ متر نزديك باشد. با شناخت ماهيت و ساختار دنباله دارها اجسامى كه از ابتداى پيدايش منظومه شمسى، گرد و غبار پراكنده در منظومه را به خود جذب كرده اند و تا حدودى بكر و بدون تغيير باقى مانده اند، مى توان پاسخ بسيارى از سئوالات اصلى در مورد شكل گيرى منظومه خورشيديمان را يافت. و اين يكى از مهم ترين اهداف ماموريت «برخورد شديد» بوده است. دانشگاه مريلند (UMD) مسئوليت بخش علمى و تحقيقاتى ماموريت را در دست دارد و كنترل پروژه نيز بر عهده آزمايشگاه «جت پروپالشن» (JPL) است. فضاپيما متعلق به ناسا است و سازنده آن نيز صنايع هوافضاى بال (BALL) است.
Nojum.ir