پيش به سوى صنعت آب

عبدالله مصطفايى
شركت آمريكايى جنرال الكتريك در نظر دارد كه وارد بازار رقابتى سيستم هاى شيرين سازى آب، توليد آب صنعتى و نيز بازيافت آب در چين و خاورميانه شود. اين شركت عظيم آخرين خريد خود را به خريد يك شركت با تخصص فيلتراسيون غشايى اختصاص داده است تا در كنار بخش هاى انرژى، اتوماسيون و مالى خود اين شركت را قادر سازد تا به عنوان يك نقش آفرين اصلى در صحنه رقابت جهانى صنعت آب و فاضلاب عمل نمايد.
بايد به خاطر داشت كه در نهم ماه مه ۲۰۰۵ جف ايملت رئيس جنرال الكتريك از علايق اصلى اين شركت پرده برداشت و گفت كه اين شركت تمايل دارد در دهه آينده ميلياردها دلار در زمينه فناورى هاى جديد براى توليد آب و برق تميزتر سرمايه گذارى نمايد و توانايى هاى زيست محيطى شركت خود را بهبود بخشد. شركت جنرال الكتريك همان شركتى است كه مخترع معروف يعنى اديسون براى توليد برق آن را تاسيس نمود و ساليان سال نيز در اين زمينه فعاليت نموده است ولى در ساليان اخير شديداً به سوى صنعت آب متمايل گشته است و امروزه در زمره چند شركت اول در سطح جهان مطرح است.
در صنعت جهانى آب ديدگاه هاى رئيس اين شركت باعث شده است كه اين شركت به عنوان بازيگر اصلى در زمينه شيرين سازى آب، استفاده مجدد و بازيافت فاضلاب و نيز توليد برق در منطقه خاورميانه و چين درآيد. اين شركت براى رسيدن به اين توانايى در سال ۲۰۰۳ شركت معروف osmonics و در فوريه ۲۰۰۵ شركت Ionics را خريد و به قابليت هاى خود افزود تا اصطلاحاً به يك غول در اين زمينه ها بدل شود.
البته نبايد فراموش كرد كه سودآورى و رشد جهانى نيز به توسعه اين ديدگاه زيست محيطى در شركت كمك كرده است. اين موضوع را مى توان در گفته هاى ايملت يافت كه گفته است: «ما از آن جهت در زمينه تكنولوژى هاى تميزتر سرمايه گذارى مى كنيم چون معتقديم اين كار باعث افزايش درآمد، ارزش شركت و نهايتاً سود ما خواهد شد. ما اين استراتژى زيست محيطى را به دليل اخلاقى بودن يا تحت تاثير جو عمومى پياده نمى كنيم بلكه اين كار براى تجارت ما بهتر بوده و به رشد موسسه ما شتاب مى بخشد.»
برنامه ريزى شركت جنرال الكتريك آن است كه تا سال ۲۰۱۰ درآمد خود را در اين بخش دوبرابر نموده و تا حد ۲۰ ميليارد دلار برساند و رشد جهانى خود را با معرفى تكنولوژى هاى جديد در زمينه حل مشكلات حاد زيست محيطى از قبيل گرمايش جهانى و كمبود آب، بهبود بخشد. اين شركت قصد دارد تا سال ۲۰۱۰ سالانه مبلغ ۵/۱ ميليارد دلار براى تحقيقات در زمينه فناورى هاى پاك، پيل سوختى، شيرين سازى آب هاى شور و تصفيه آب سرمايه گذارى نمايد و رئيس اين شركت پيش بينى كرده است كه بازارهاى خارج از آمريكا را نيز درنوردد و مشتريان جديد بيابد. سرمايه گذارى جنرال الكتريك در اين زمينه هم اكنون ۷۰۰ ميليون دلار است.
موسسات مختلف زيست محيطى از قبيل موسسه منابع جهانى و موسسه دفاع زيست محيطى ديدگاه جنرال الكتريك را به خاطر شفافيت آن ستوده اند. جاناتان لش رئيس موسسه منابع جهانى در كنار ايملت اشاره كرده است كه وجود انگيزه هايى براى كنترل آلودگى مى تواند باعث توسعه فناورى شود. او گفته است كه «شركت هايى از اين قبيل كه به دنبال فناورى هاى جديد همخوان با محيط زيست بوده و فرايندهاى خود را تميزتر مى كنند به طور قطع و يقين از بهره هاى اقتصادى نيز منتفع خواهند شد.»
آقاى ايملت متذكر شده است كه اروپا در زمينه فناورى هاى جديد زيست محيطى از آمريكا جلوتر است و اين موضوع در زمينه بهره بردارى از انرژى هاى تجديدپذير مشهودتر است. سيستم قانونگذارى در اتحاديه اروپا به نحوى است كه توسعه فناورى هاى همخوان با محيط زيست در زمينه آب، فاضلاب و لجن را باعث مى شود. شركت هاى فرانسوى Bouvgues, veolia Enrironment, suez و نيز شركت هاى آلمانى Rwe, Siemens و شركت هاى انگليسى Boc, Biwater بسيار قويتر از شركت هاى آمريكايى فعال در زمينه آب شهرى و شرب ظاهر شده اند و به جز شركت Tycoصs Earth Tech تقريباً ديگر شركت هاى آمريكايى در اين بازار غايب هستند.
در عوض بخش شيرين سازى آب و بخش آب صنعتى دو بخش هستند كه از بزرگ ترين فرصت ها در بازار جهانى آب و فاضلاب برخوردارند و مهمترين مراكز آنها نيز اروپا، آسيا و خاورميانه است. در اين زمينه آقاى جفرى ديماريز رئيس بخش ارتباطات جهانى جنرال الكتريك پس از بازگشت از امارات متحده عربى گفته است كه فقط در منطقه خاورميانه براى دو سال آينده ده ها مناقصه توليد همزمان برق و آب شيرين در حال برگزارى است. اين شركت در نظر دارد كه به عنوان يك رقيب اصلى وارد اين بازار بزرگ شده و سهم قابل توجهى را از اين بازار رو به رشد در يك منطقه با كمبود شديد آب به دست آورد.
تصفيه خانه فاضلاب سليبيه در كويت اولين پروژه بزرگ جنرال الكتريك در منطقه خاورميانه بود. اين شركت با شراكت دولت كويت و شركت محمد عبدالمحسن الخرافى و پسران ساخته شد و وظيفه تصفيه روزانه ۳۷۵ هزار متر مكعب را بر عهده دارد تا از آن در آبيارى و صنعت استفاده شود و بايد آن را بزرگترين پروژه بازيابى آب با روش هاى غشايى در سطح جهان دانست.
در الجزاير نيز پروژه ساخت كارخانه شيرين سازى آب با روش اسمز معكوس با ظرفيت روزانه ۲۰۰ هزار متر مكعب توسط شركت شيرين سازى آب حما (HWD) به ارزش ۲۰۰ ميليون دلار در دست ساخت است كه ۷۰ درصد سهام اين شركت متعلق به جنرال الكتريك و ۳۰ درصد سهام متعلق به شركت انرژى الجزاير است. اين پروژه در نزديكى الجزيره در دست اجرا است و اولين واحد شيرين سازى آب آشاميدنى به روش اسمز معكوس در اين كشور است كه متعلق به بخش خصوصى است و وظيفه دارد كه طى يك قرارداد ۲۵ ساله آب را به شركت ملى آب الجزاير بفروشد تا در اختيار مردم قرار گيرد.
روساى جنرال الكتريك رشد خوبى را براى اين شركت در زمينه آب صنعتى پيش بينى مى كنند و آن را نتيجه قابليت ها، تجربه، حمايت هاى مالى و تاريخچه صد ساله خود مى دانند.
نبايد فراموش كرد كه رقابت شديد شركت هاى فعال در زمينه آب براى توليد آب شرب تميز با كمترين قيمت باعث خواهد شد كه مصرف كنندگان و صنايع فعال در مناطق كم آب نيز منتفع شوند.
Water & Wastewater International, May. 2005
روزنامه شرق