علت وجود طلا در گدازه هاى آتشفشانى

ايسنا: دانشمندان زمين شناس با ارائه نظريه اى جديد علت وجود طلا و مس را در بعضى از گدازه هاى آتشفشانى تبيين كردند. زمين شناسان آمريكايى پس از مطالعات طولانى مدت در مورد گدازه هاى آتشفشانى و فعاليت هاى آتشفشان ها توانستند نظريه اى را در مورد اينكه چرا در بعضى از گدازه ها طلا وجود دارد، ارائه بدهند. به گفته اين محققان فقط زمانى طلا و مس در گدازه ها يافت مى شود كه ماگما از جنس پوسته اقيانوسى باشد. بنابر اعلام پايگاه ملى داده هاى علوم زمين، براساس نظريه ارائه شده زمانى كه قطعاتى از پوسته اقيانوسى بر اثر گرماى موجود در اعماق زمين ذوب مى شوند، با نفوذ به مجراهاى آتشفشانى موجب ورود مس و طلا به درون گدازه هاى آتشفشانى مى شوند.

نقش هورمون ها در كنترل رفتار جنسى ول ها

عاشق اما نه وفادار

مارلا واسك
ترجمه: زينب همتى



«مونوگامى» يا تك همسرى پديده بسيار نادرى است. از ميان ۴ هزار گونه پستاندار تنها درصد ناچيزى تك همسر هستند. اما چه چيزى باعث مى شود كه اين تعداد ناچيز تنها با يك جفت سر كنند. محققان با مطالعه ول ها (vole)، جوندگان كوچكى كه به موش هاى كور معروف اند، به پاسخ اين سئوال بسيار نزديك شده اند.
اگرچه گونه هاى مختلف ول هاى موجود در محيط زيست بسيار شبيه يكديگر هستند اما گرايش هاى درونى آنها كاملاً با يكديگر متفاوت است. ول هاى علفزار (Microtus ochrogaster) بسيار اجتماعى بوده و تك همسرند درحالى كه خويشاوند نزديك آنها، ول هاى گندم زار (Microtus montanus) تنها بوده و معمولاً زندگى بى بندوبارى را در پيش مى گيرند. در محيط آزمايشگاه و جدا از تاثيرات محيطى، مونوگامى به تشكيل يك جفت تعبير مى شود درحالى كه ول هايى كه براى آزمايش مورد انتخاب قرار گرفتند معمولاً طى هر فصل جفت گيرى يك جفت ثابت بر مى گزينند و تا پايان زاد و ولد و به دنيا آمدن نوزادان، اين وضعيت را حفظ مى كنند. به نظر مى رسد دو هورمون مشابهى كه فعاليت هاى عصبى را تحت تاثير خود قرار مى دهند در تشكيل اين جفت نقش كليدى داشته باشند: وازوپرسين كه رفتارهاى اجتماعى و توليدمثلى نرها را تحت تاثير خود قرار مى دهد (مثل ارتباط، پرخاشگرى و جنسيت) و هورمون پپتيدى مشابه آن، اكسى توسين كه در پذيرش جنس مخالف در ماده ها و برانگيختن رفتار تربيت و پرورش مادرانه ماده ها نقش دارد.
نزديك به يك دهه قبل، «توماس اينشل»، مدير اجرايى مركز عصب شناسى رفتار دانشگاه امورى و هم گروهى هاى او از انستيتوى ملى «بهداشت روان» و دانشگاه مريلند اعلام كردند كه هورمون هاى وازوپرسين و اكسى توسين در كنترل انتخاب جفت به ترتيب در جنس نر و ماده ول هاى علفزار نقش دارند. اين محققان همچنين دريافتند كه تزريق هورمون وازوپرسين به يك ول نر موجب مى شود كه او با همان جفت قبلى خود باقى بماند در حالى كه بلوكه كردن گيرنده هاى اين هورمون موجب مى شود كه ول نر جفت يابى نكرده و تشكيل جفت ندهد. دانشمندان همين نتايج را نيز در ول هاى علفزار ماده مشاهده كردند، البته با اين تفاوت كه در ماده ها اكسى توسين ميل به تشكيل جفت را افزايش مى داد. در مقابل، تزريق اين هورمون ها هيچ تاثيرى بر روى واكنش هاى اجتماعى ول هاى گندم زار بى بندوبار نداشت. نكته جالب توجه اين است كه هر دو هورمون وازوپرسين و اكسى توسين به طور طبيعى و به يك مقدار در هر دو گونه ول يافت مى شوند.
اگرچه گيرنده هاى مولكولى كه هورمون هاى وازوپرسين و اكسى توسين به آنها متصل مى شوند در هر دو گونه ول مشابه يكديگر هستند اما اين ساختمان هاى ويژه در مغز هر يك از اين ول ها به شكل و تعداد متفاوتى پراكنده شده اند. تفاوت در انتشار گيرنده هاى هورمونى تاثير عظيمى بر روى رفتار اجتماعى و وابستگى هاى اجتماعى ول ها دارد. در ول هاى تك همسر اين گيرنده ها در نواحى از مغز كه نواحى پاداش (reward) ناميده مى شوند، يافت مى شوند؛ اين نواحى مناطقى هستند كه داروهاى اعتيادآور بر روى آنها تاثير مى گذارند. به گفته اينشل: «هنگامى كه يك ول تك همسر جفت گيرى مى كند همانند اين است كه مقدار زيادى كوكائين دريافت كرده باشد. در اين حالت ول ها به كسى كه با او جفت گيرى مى كنند معتاد شده و نمى توانند دست از سر او بردارند.»
«لارى يانگ» از گروه روان پزشكى و رفتارشناسى جانوران در دانشگاه امورى تصميم گرفت كه ارتباط ميان سطح بالاى گيرنده هاى وازوپرسين در اين ناحيه از مغز ول ها و تك همسر بودن را دريابد. وى در آزمايش هاى خود ژن تزريق شده به داخل گيرنده وازوپرسين را وارد يك ويروس كرده و سپس اين ويروس را به ناحيه «پاداش» تزريق كرد، درواقع به طور انتخابى غلظت گيرنده هاى وازوپرسين آنجا را افزايش داد.
ول هاى آلوده به ويروس حامل ژن بيان كننده گيرنده وازوپرسين بسيار اجتماعى رفتار كرده و حتى بدون جفت گيرى نيز اقدام به تشكيل جفت مى كردند. به گفته يانگ: «در نگاه اول همه چيز عاشقانه به نظر مى رسد. ول ها به طور طبيعى تمام طول شب اقدام به جفت گيرى مى كنند تا نهايتاً با يكديگر جفت شوند. اما با افزايش گيرنده ها ما توانستيم آستانه تحريك اجتماعى مورد نياز براى تشكيل جفت را كاهش دهيم.» يانگ و اينشل اكنون درصددند مقدار گيرنده هاى اكسى توسين موجود در مغز ول هاى علفزار ماده را دستكارى كنند. اين محققان انتظار دارند كه ماده ها نيز همانند نرها رفتار كنند، يعنى بدون نياز به جفت گيرى براى خود جفتى انتخاب كنند. «اسرائيل لدرهندلر»، رئيس برنامه عصب شناسى رفتار در انستيتوى ملى «بهداشت روان» معتقد است اين تحقيق نشان مى دهد كه ابزارآلات ژنتيكى مى توانند در درك مكانيسم رفتارهاى اجتماعى پيچيده بسيار كارآمد باشند. وى انتظار دارد كه اين روش به دستاوردهاى بزرگ ترى در زمينه عصب شناختى رفتار منتهى شود.
مطالعه اى كه اينشل و يانگ انجام دادند اين حقيقت كه رفتارهاى ويژه به ورودى هاى ادراكى زيادى نياز ندارند را پررنگ تر ساخت. اگر تمايل به تك همسر بودن با توزيع گيرنده هاى وازوپرسين در ول ها مشخص مى شود پس تعجب آور نخواهد بود كه همين مسئله در مورد انسان ها نيز صادق باشد. آيا ويروس يانگ خواهد توانست كه «هاگ هفنر» بى بندوبار را به آقاى «مام» تبديل كند؟ جواب اين سئوال را هيچ كس نمى داند. ثابت شده است كه به دنبال تحريك جنسى مردان هورمون وازوپرسين به داخل جريان خون آزاد مى شود- اما هنوز ارتباط ميان آزاد شدن اين هورمون و جذب بالاى آن در مغز ديده نشده است. اگرچه گيرنده هاى هر دو هورمون در مغز انسان نيز وجود دارند اما معلوم نيست كه نحوه پراكنش اين گيرنده ها همانند نحوه پراكنش آنها در ول هاى علفزار تك همسر است يا مانند ول هاى گندم زار بى بندوبار؟
علاوه بر تمامى مسائل گفته شده يانگ به اين مسئله مشكوك است كه يك ويروس مهندسى ژنتيك شده بتواند افراد را عاشق ساخته و آنها در همان وضعيت عاشقانه حفظ كند. وى مى گويد: «من حتى پيش بينى نمى كنم كه ما بخواهيم رفتار انسان ها را با داروهاى وفادارى و صداقت كنترل كنيم.»
به اعتقاد يانگ، مطالعه اى كه آنها انجام دادند ممكن است اساس زيست شناسى شخصيت ذاتى ما را تحت الشعاع خود قرار دهد. از طرفى يانگ اميدوار است درك اين گرايش ها بتواند به كشف درمان هايى براى بيمارانى كه توانايى ذهنى آنها براى تشكيل جفت مختل شده است، منجر شود- به عنوان مثال، اوتيسم يك بيمارى ژنتيكى است كه در آن توانايى يا تمايل فرد براى برقرارى ارتباط با ديگران مختل مى شود.
AmericanScientist.org
روزنامه شرق

جى ميل از حالت آزمايشى خارج شد

سرويس اى ميل رايگان گوگل معروف به Gmail از مرحله بتاى ژ آزمايشى خارج شده و در آمريكا رسماً در اختيار همگان قرار گرفته است. قبلاً تنها كسانى مى ژتوانستند در Gmail حساب باز كنند كه از سوى كاربر ديگرى دعوت مى ژشدند، اما اكنون در آمريكا تمامى كاربران همراه تلاش مى كنند در اين سرويس اى ميل حساب باز كنند. كاربران جديد در اين كشور با درخواست اشتراك در اين سرويس كد ويژه اى را از طريق تلفن همراه خود دريافت مى كنند كه به آنها اجازه باز كردن حساب را مى دهد. اما اينكه چرا گوگل از تلفن همراه استفاده مى كند، مسئولان شركت گوگل مى گويند: هدف آنها اين است كه مطمئن شوند هر حساب اى ميل توسط يك فرد واقعى ايجاد مى ژشود و يك فرد هزاران حساب باز نمى كند. گوگل تلاش مى كند تا جايى كه امكان سامانه خود را از اسپم به دور نگه دارد و يكى از را ه هاى جلوگيرى از اين پديده حصول اطمينان از ايجاد حساب توسط كاربران واقعى است. Gmail ظرفيت ذخيره رايگانى به حجم ۲ گيگا بايت را در اختيار كاربران قرار مى دهد و با ارائه يك سيستم فيلترينگ قوى دسترسى فرستندگان هرزنامه به صندوق پيام كاربران را شديدا محدود مى كند.
روزنامه شرق

دماى غول هاى كيهان چقدر است

ايرنا: غول هاى سرخ ستاره هاى عظيمى هستند كه چرخه زندگى خود را با ابعادى ۱۵ برابر خورشيد منظومه شمسى آغاز مى كنند و سپس به تدريج بزرگ و بزرگ تر مى شوند و شعاعشان به صدها برابر شعاع خورشيد افزايش مى يابد. اما مشاهداتى كه در سال هاى اخير بر روى اين ستاره هاى غول پيكر صورت گرفته دلالت بر آن دارد كه دماى سطح بيرونى آنها كمتر از حدى است كه در گذشته تصور مى شد و صفت سرخ (به معناى ملتهب بودن از فرط حرارت) را براى آنها به ارمغان آورده است. اين مشاهدات حكايت از آن دارد كه دماى اين اختران كمتر از آن حدى است كه نظريه هاى كنونى مربوط به نحوه تطور اختران مى تواند آن را توضيح دهد. يك گروه از اخترشناسان توانسته اند تا اندازه اى براى يافتن پاسخ اين پرسش كه دماى سطح اين اختران دقيقاً چه اندازه است، گام بردارند. اين محققان با اندازه گيرى هاى تهيه شده از ۷۴ غول سرخ در نمونه هاى جديدترى كه در شرايط جوى اين اختران تهيه شده و به طور كلى با نام «ام آآر سى اس» ناميده مى شود در اين بررسى نتيجه گرفتند بر خلاف آنچه كه مشاهدات نشان مى دهد دماى سطح اين اختران تا حدود ۴۰۰ درجه كلوين بالاتر از حدى است كه در محاسبات قبلى به دست آمده بود. بر مبناى محاسبات گذشته دماى اين اختران بين ۳ تا ۴ هزار درجه كلوين تخمين زده شده بود.

يخچال هاى طبيعى جهان در حال ذوبند

بسته شدن يك حساب

نگين كروئى



تنها يك چهارم از منابع ثبت شده آب شيرين در سراسر جهان را منابع آب زيرزمينى، درياچه ها، رودخانه ها يا بخار آب موجود در اتمسفر تشكيل مى دهند. سه چهارم ديگر را ذخاير برف و يخ روى زمين تشكيل مى دهند. يخچال هاى طبيعى در سراسر جهان و منجمله در آلمان، يكى از ذخاير پايدار آب شيرين به حساب مى آيند. اما اگر آب و هواى زمين تغيير كند ممكن است چه اتفاقى بيفتد؟ در صورتى كه ميانگين درجه حرارت سالانه شروع به افزايش كند، همچنانكه در حال حاضر نيز اين افزايش ثبت شده است، چه اتفاقى خواهد افتاد؟ در حال حاضر بيش از ۵ هزار از يخچال هاى طبيعى منطقه آلپ اروپا در حال ذوب شدن هستند. در مقاله اى كه پيش روى شماست قصد داريم شما را با كارهاى تحقيقاتى گروهى از پژوهشگران آلمانى آشنا كنيم كه در نزديكى شهر مونيخ، مشغول تحقيق در اين زمينه هستند.
• • •
براى كسى كه در بالاى يكى از يخچال هاى رشته كوه هاى آلپ در ايالت باوارياى آلمان مى ايستد و در ارتفاع دو هزار مترى كفش هاى اسكى خود را به پاهايش مى بندد، ديدن منظره پوشيده از برف كوه هاى اطراف بسيار لذت بخش است. براى اسكى بازان و طرفداران اسكى اسنوبورد تا ماه مه بهترين شرايط براى اسكى موجود است زيرا اين يخچال ها هنوز با لايه اى از برف پوشيده شده اند. اما اين وضعيت تا چه مدت طول خواهد كشيد؟
كارشناسان پيش بينى مى كنند كه اين لايه برفى حداكثر براى مدت ۱۰تا ۱۵سال ديگر دوام خواهد داشت و سپس ناپديد خواهد شد. بدين ترتيب، يكى از پنج يخچال طبيعى موجود در آلمان، بر اثر گرما ذوب خواهد شد. پژوهشگران آكادمى علمى بايرن در مونيخ، تغييرات يخچال هاى طبيعى و لايه هاى يخى كوه هاى اين منطقه را تحت نظر و مطالعه قرار دادند.
يخچال ها به عنوان ذخاير درازمدت آب شيرين از اهميت بسيارى برخوردارند. اين منابع آب همچون يك حساب پس انداز مى مانند كه طى فصول سرد و طى سال هاى متمادى ذخايرى را براى استفاده بعدى گرد مى آورند. اما چنين امرى تنها زمانى ممكن است كه قشر پوششى برف، به اندازه كافى ضخيم بوده و تا زمستان آينده از ميان نرود. اين قشر برفى نيز خود يك آب ذخيره شده است كه تنها براى مدت يك فصل دوام مى آورد. اگر اين برف براى مدتى طولانى تر باقى بماند، به آرامى يك يخچال طبيعى به وجود مى آيد. بدين ترتيب كه لايه هاى برف به هم فشرده شده، طى تغييرات فصلى آب و هواى چندين سال، مكرراً ذوب و منجمد مى شوند و سرانجام به يخى منسجم تبديل مى شوند. در ادامه اين توده هاى يخى همانند يك توده عسل و به آهستگى از دره ها به سوى كوهپايه سرازير شده و زمانى كه شرايط جوى مناسب باشد تبديل به آب مى شوند.
اما اين حساب پس انداز اينك سال هاست كه در حال ذوب شدن است. طى ماه هاى گرم سال، زمانى كه حتى رودخانه ها نيز خشك مى شوند، رودهايى كه از يخچال هاى طبيعى منشاً مى گيرند در مقايسه با رودخانه ها از آب فراوانى برخوردارند. ۹۰درصد آبى كه از طريق رود «راين» در كشور هلند به دريا مى ريزد، از يخ ها و برف هاى ذوب شده كوه هاى آلپ سرچشمه مى گيرد. اما اين عمل تنها تا زمانى ادامه خواهد داشت كه حساب پس انداز موجود خالى شود. سپس بايد در انتظار عواقب آن بود: كمبود انرژى الكتريسيته توليد شده توسط آب، اختلال در امر كشتيرانى در رودهاى كم عمق و كمبود موسمى آب آشاميدنى، چرا كه سطح منابع زيرزمينى آب پائين مى رود.
دانشمندان قادرند با مطالعه وضعيت يخچال ها تغيير و تحولات صورت گرفته در آب و هواى آينده زمين را پيش بينى كرده و هشدار دهند كه بايد در آينده خود را براى مقابله با موقعيتى حادتر آماده كنيم. يعنى تابستان ها بيشتر داغ و خشك بوده و زمستان ها با توفان هاى شديد همراه خواهند بود زيرا كل سيستم چرخش توده هاى هوا در جو زمين دچار تغيير خواهد شد.
طبق محاسبات پژوهشگران اگر در مناطق آسياى مركزى، براى مثال قزاقستان، قرقيزستان و چين، يخچال هاى طبيعى نيمى از وسعت كنونى خود را از دست بدهند، آب رودخانه هاى اين مناطق به شكل چشمگيرى كاهش خواهد يافت. بدين ترتيب زمين هاى كشاورزى سرزمين هاى صحرايى و نيمه صحرايى آسياى مركزى قادر به ادامه حيات نخواهند بود اما متخصصان آلمانى پيش بينى مى كنند كه ساكنان آسياى مركزى از ازبكستان گرفته تا چين، دست كم ۵۰سال وقت دارند تا خود را در برابر اين وقايع آماده كنند.
DW-WORLD.DE
روزنامه شرق

توليد هواپيماى بدون صدا

مهندسان دانشگاه كمبريج درصددند اولين هواپيماى كاملاً بدون صدا را بسازند. فعالان محيط زيست و افرادى كه در حوالى فرودگاه ها زندگى مى كنند از اولين كسانى هستند كه از اين طرح استقبال كرده اند.عمده صداى هواپيماها به هنگام نشستن و برخاستن توليد مى شود و اكنون مهندسان با بررسى طرح هاى قبلى درصددند با ايجاد تغيير شكل در هواپيماها مانع ايجاد سروصدا شوند. اين هواپيماى جديد تقريباً به شكل يك بال بزرگ و گسترده است و هنگام برخاستن از باند پرواز صدايى ندارد. پاول كالينز مدير اين طرح مى گويد: «اين طرح اساساً با طرح كلى لوله و بال هواپيماهاى امروزى تفاوت دارد. هرچند كه مردم به پرواز با هواپيماهاى فعلى عادت كرده اند، اما فكر مى كنم در هواپيماهاى طرح جديد كاملاً راحت و آسوده خواهند بود.» اين طرح توسط كمبريج و موسسه MIT ارائه شده و حاميان مالى نيز همين ها هستند. البته طرح براى كاهش صدا از شكل ظاهرى هواپيما هم فراتر رفته و موتور ها را هم دربر گرفته است. در طرح جديد موتور روى قسمت بالايى هواپيما نصب مى شود تا صداهاى توليد شده روبه بالا حركت كند. كار طراحى مدل اوليه تا ۱۲ ماه ديگر به اتمام مى رسد و اميد مى رود كه ساخت و توليد آن در دهه آينده آغاز شود.

به مناسبت سالروز درگذشت ياكوب برنولى

نابغه حساب احتمالات

نگين كرويى

وقتى كه دانش آموزان دبيرستانى در حال سر و كله زدن با محاسبات ديفرانسيل و انتگرال هستند، زمانى كه مهندسان، ميزان تحمل بار ساختمان هاى خود را حساب مى كنند يا موقعى كه بازيكنان قهار «سيستم» بازى خود را براى برد حتمى خويش در نظر مى گيرند، همه و همه، از يك ابزار محاسبه اى استفاده مى كنند كه يك رياضيدان سوئيسى به نام ياكوب برنولى آنرا با يارى برادرش يوهان، كشف، يا به عبارتى تكميل كرد. اكنون در سالگرد درگذشت ياكوب برنولى، يعنى شانزدهم اوت سال ۱۷۰۵ميلادى، با بخشى از زندگى اين دانشمند نابغه آشنا مى شويم.
ياكوب برنولى كه در ششم ژانويه سال ۱۶۵۴ميلادى، در شهر بال كشور سوئيس به دنيا آمد و امروز دقيقاً ۳۰۰سال از تاريخ فوت او مى گذرد، ابتدا به تحصيل در رشته هاى الهيات و فلسفه پرداخت. اما علاقه واقعى او، كه پدرش، يكى از بازرگانان معروف ادويه در شهر بال، موفق نشد او را از پرداختن به آن بازدارد، علوم رياضيات و نجوم بود. ياكوب اسرار اين علوم را بيشتر با تلاش خود ياد گرفت. او در عين حال برادر جوان ترش يوهان كه ۱۲سال از او كوچكتر بود را نيز با اسرار اين درك علمى آشنا ساخت.
برنولى پس از پايان دوره تحصيلى خود در رشته الهيات، به عنوان معلم سرخانه در ژنو آغاز به كار كرد. او طى اين دوره، گذارش به كشورهاى فرانسه، هلند و انگليس افتاد و در همه جا، در تلاش تماس با سران و دانشمندان علوم طبيعى بود. او از جمله موفق به ديدار شاگرد رنه دكارت فيلسوف فرانسوى، يعنى پژوهشگر انگليسى روبرت بويل شد، كه در زمينه خواص گازها به مطالعه مشغول بود. برنولى، پس از بازگشتش به سوئيس از سال ۱۶۸۳در دانشكده بال به تدريس علم مكانيك پرداخت. ۴سال پس از آن، او در همين دانشگاه پروفسور رشته رياضيات شد.از طريق مطالعه نشريه تخصصى «Acta Eruditorum» كه در شهر لايپزيگ چاپ مى شد، براى نخستين بار توجه برادران برنولى، به طرح هاى رياضيدان آلمانى گوتفريد ويلهلم لايب نيتز درباره محاسبات ديفرانسيل و انتگرال جلب شد. اين دو برادر مطالعات خود را در اين زمينه تشديد كردند، تا اين تئورى جديد را درك كنند و آنها با سيستماتيزه و تكميل نمودن آن، اين روش محاسبه را قابل تدريس و قابل فهم نمودند. لايب نيتز در نامه نگارى هاى خود با آنها، بارها از اين زحمات برادران برنولى قدردانى كرده است.اما متاسفانه روابط بين دو برادر رو به وخامت گذاشت. يوهان براى رسيدن به سمت پروفسور رياضيات دانشگاه بال، با برادرش به رقابت پرداخت و ياكوب برادر جوان تر خود را به سطحى بودن متهم ساخت. اطرافيان آنها، شاهد بودند كه اين مناقشات، اغلب لحنى نفرت برانگيز به خود مى گرفتند.پس از درگذشت ياكوب برنولى در سال ۱۷۱۳ميلادى اثرى از او انتشار يافت با عنوان «علم محاسبه احتمالات» كه حاصل تلاش هاى او در آخرين سال حياتش بود و به توضيح حساب احتمالات مى پرداخت. در اين اثر، برنولى براى نخستين بار در تاريخ علم رياضيات، قانون اعداد بزرگ را مطرح مى سازد، كه اساس محاسبات آمار و ارقام است. اين امر براى كسانى كه تاس بازى مى كنند بدين معناست كه هر چه شمار تاس هاى ريخته شده بيشتر باشد، به همان نسبت نيز احتمال آن افزون تر مى شود كه عدد ۶ ريخته شود. اما احتمال آمدن اعداد ديگر نيز به همين ميزان افزايش مى يابد.
برنولى با جابه جايى و تغيير و تحولى كه در محاسبات خود انجام داد ابزارى به وجود آورد كه اگرچه قادر نيست به پيشگويى تك تك رفتارهاى انسانى بپردازد اما، در محاسبات كلى اين امكان را به دست مى دهد كه وقوع منطقى اتفاقات، قابل تخمين باشد. برنولى به كسانى كه در اين دنيا با ورق يا رولت، بنده سيستم بازى خود هستند، اندرز روشنى مى دهد به اين صورت كه «اين كاملاً مسلم است كه يك فرمول رياضى نمى تواند قادر باشد، براى ما آينده را مشخص نمايد و كسانى كه به چنين امرى معتقدند، در گذشته به جادوگرى اعتقاد داشتند.»
www2.dw-world.de
روزنامه شرق

بازيافت پلاستيك ها

افسانه بهرامى

در ساخت انواع ظروف و كيسه هاى پلاستيكى از انواع مواد پليمرى استفاده مى شود. با توجه به قابليت بازيابى اكثر پليمرها، مى توان مواد پلاستيكى را پس از مصرف و دور انداختن مجدداً طى فرايند بازيافت مورد استفاده قرار داد. مسئله مهم و اساسى در اين ميان استفاده از مواد بازيافت شده در مصارف غذايى است. در واقع صحبت از آن دسته از مواد بازيافت شده اى است كه براى بسته بندى و نگهدارى مواد غذايى غيرمجاز هستند. مهندس شهرستانى مسئول بخش بسته بندى اداره كل آزمايشگاه هاى كنترل غذا و داروى وزارت بهداشت مى گويد: «در ساخت ظروف پلاستيكى مختلف، مواد پليمرى متفاوتى به كار برده مى شود به عنوان مثال:
۱- ظروف نوشابه هاى گازدار از جنس پلى اتيلن تترافتالات (PET)
۲- شيشه هاى شيرخورى كودكان از جنس پلى كربنات (PC) (به دليل گران بودن پلى كربنات ها اين نوع پليمرها كمتر در بسته بندى مواد غذايى استفاده شده و بيشتر در ساخت شيشه هاى شير كودكان به كار مى روند.)
۳- ظروف بسته بندى لبنيات از جنس پلى اتيلن (PE)، پلى پروپيلن (PP) و پلى استايرن (PS)
۴- ظروف يك بار مصرف از جنس PP و PS
۵- كيسه هاى پلاستيكى از جنس PE (اين نوع كيسه ها به اشتباه تحت عنوان كيسه هاى نايلونى معروفند.)
قابل ذكر است اين مواد پلاستيكى مى توانند حاوى رنگ باشند كه در آن صورت از رنگدانه پلاستيك (مستربچ) استفاده مى شود.»
• نحوه ساخت كيسه هاى پلاستيكى
گرانول هاى پلى اتيلن را به شكل فيلم هاى نازك درآورده و پس از برش فيلم ها در ابعاد دلخواه به كيسه تبديل مى كنند. و در صورت توليد كيسه هاى رنگى هنگام تبديل گرانول پلى اتيلن به فيلم از رنگدانه پلاستيك يا مستربچ (به مقدار يك تا پنج درصد) استفاده مى كنند.
• نحوه ساخت ظروف يك بار مصرف
ابتدا مواد پليمر (PE، PP ،PS) را به صورت فيلم هايى با ضخامت مورد نظر تبديل كرده و سپس با استفاده از قالب هايى خاص به اشكال مختلف تبديل مى شوند.
• بازيافت مواد
در فرايند بازيافت مواد پلاستيكى نوع پليمرى كه بايد بازيافت شود مدنظر قرار مى گيرد.بدين ترتيب كه هر نوع پليمر جدا از انواع ديگر بازيافت مى شوند، در غير اين صورت فرايند بازيافت با اشكال روبه رو خواهد شد. به عنوان مثال: پلى اتيلن ها با هم، پلى پروپيلن ها با هم و پلى آميدها با هم بازيافت مى شوند، چرا كه هنگام فرايند بازيافت مواد پلاستيكى را خرد سپس ذوب كرده و مجدداً مورد استفاده قرار مى دهند بنابراين اگر تركيبى از مواد پلاستيكى مختلف نظير ظروف يك بار مصرف با انواع مختلف خرد و سپس ذوب شوند، با توجه به متفاوت بودن نقطه ذوب تركيب ناهمگونى ايجاد مى شود. مسئله بعدى نداشتن رنگ در مواد پلاستيكى است كه اهميت بسزايى در فرايند بازيافت دارد. به دليل اينكه پليمرهاى رنگى داراى رنگ يكنواختى نيستند پس از بازيافت رنگ تيره پيدا مى كنند در نتيجه كارخانه هاى سازنده براى به دست آوردن يك رنگ ثابت از دوده استفاده كرده سپس مواد پليمرى مذاب را به صورت فيلم درآورده و به كيسه پلاستيكى تبديل مى كنند، كه ما از آنها به صورت كيسه هاى زباله مشكى استفاده مى كنيم.گاهى به دليل كاربرد ناصحيح دوده تماس دست با اين كيسه ها باعث جذب ذرات دوده از راه دست مى شود. بنابراين در حال حاضر كارخانه هاى صنايع غذايى مجاز نيستند مواد بازيافتى را براى نگهدارى و بسته بندى مواد غذايى به كار ببرند. دليل اصلى آن نيز عدم رعايت اصول بازيافت مواد پلاستيكى در ايران است. گفتنى است براى توليد كيسه هاى پلاستيكى شفاف از مواد اوليه بكر استفاده مى شود در حالى كه اكثريت پلاستيك هاى مشكى موجود در بازار از مواد بازيافتى تهيه مى شود.
• مناسب بودن پلاستيك ها در كاربردهاى غذايى
تمامى پليمرها از بكر تا آنهايى كه بازيافتى بوده و همچنين ظروف پلاستيكى حتماً بايد قبل از استفاده در صنعت غذايى تحت آزمون Food grade قرار بگيرند. اين آزمون تحت استانداردهاى اتحاديه اروپا (EEC) و آمريكايى (FDA) انجام مى شود. با انجام آزمون هايى كه در اداره كل آزمايشگاه هاى كنترل غذا و دارو نيز قابل اجرا هستند ميزان مهاجرت مواد سازنده پليمرها به سمت مواد غذايى مشابه سنجيده مى شود. در واقع وزارت بهداشت مقاومت و ميزان مهاجرت مواد سازنده پليمرها را در حلال ها يا محلول هاى مشابه مواد غذايى مى سنجد. به عنوان مثال براى سنجش مقاومت يك ماده پليمرى نسبت به غذاى اسيدى از اسيد استيك ۳ درصد استفاده مى كنند و يا براى سنجش مقاومت نسبت به چربى از شاخص هاى چربى (n هپتان و الكل ۱۵ درصد) استفاده مى كنند و پس از اندازه گيرى ميزان مهاجرت، food grade بودن يا نبودن ظروف پلاستيكى مشخص مى شود. از آنجا كه در هر صورت مهاجرت از ظروف به غذا تا حدى وجود دارد مقدار مجازى براى مهاجرت توسط استانداردهاى بين المللى درنظر گرفته شده است.
• افزودنى ها
پس از انجام عمل پليمريزاسيون براى توليد مواد اوليه پليمرى از مواد افزودنى نظير آنتى اكسيدان، استابيلايزر، پلاستى سايزر و... با مقدار كنترل شده استفاده مى شود. بنابراين مهاجرت آنها به مواد غذايى بايد كنترل شود.
• گرما
انتخاب نوع مواد پلاستيكى از نظر نقطه ذوب و ميزان تحمل گرما مهم است بنابراين در سير توليد، ميزان مقاومت ظروف پلاستيكى در برابر گرما بررسى مى شود.
• بطرى هاى آب و نوشابه
بطرى هاى آب و نوشابه از جنس پت (PET) هستند. در صورتى كه اين ظروف Food grade باشند از نظر بهداشتى مشكل ايجاد نمى كنند. تنها مسئله وجود ماده استالدئيد در اين ظروف است كه باعث تغيير طعم و بوى آب و مواد نوشيدنى مى شود البته ميزان مهاجرت استالدئيد در حدى نيست كه خاصيت بيمارى زايى داشته باشد.
• مشكل دست زدن به كيسه هاى زباله
پلاستيك هاى مشكى كه در حال حاضر در بازار هستند هيچ كدام براى مصارف غذايى مناسب نيستند و مشخص نيست كجا و تحت چه شرايطى توليد شده اند. اين مواد در اثر تماس با مواد غذايى آنها را آلوده كرده و عوارضى را براى انسان به دنبال خواهند داشت. گفتنى است اگر مواد پلاستيكى پس از بازيافت براساس پايه پليمرى خود مشكل نداشته و به آزمون هاى Food grade پاسخ دهند براى نگهدارى و بسته بندى مواد غذايى مناسب خواهند بود.
• نحوه شناسايى
در حال حاضر به دليل استفاده غيرمجاز از پليمرهاى بدون پايه food grade در بسته بندى و نگهدارى مواد غذايى، شناسايى صحيح اين محصولات توسط مردم تا حدودى با مشكل روبه رو شده است. وزارت بهداشت در اين راستا سعى كرده است كارخانه هاى توليدكننده ظروف يك بار مصرف را از كارخانجات توليدكننده قطعات پلاستيكى در مصارف صنعتى تفكيك كند. ضمن اينكه كارخانه هاى توليدكننده ظروف پلاستيكى براى مواد غذايى بايد پروانه ساخت داشته باشند. در كشور ما ظروف يك بار مصرف زيادى در بازار هستند كه علاوه بر food grade نبودن، مواد اوليه مصرفى آنها و خط توليد آنها بهداشتى نيست. قابل ذكر است تمام ظروف يك بار مصرفى كه در ايران به كار مى رود از مواد اوليه بكر تهيه مى شوند ولى بكر بودن مواد اوليه دليلى بر food grade بودن آنها نيست.

روزنامه شرق

توليد باترى كاغذى

جزيره دانش: فيزيكدانان سنگاپور نخستين باترى كاغذى را ساخته اند كه با ادرار شارژ مى شود. اين باترى كه به اندازه يك كارت اعتبارى است، مى تواند منبع انرژى مفيدى در آزمون هاى مراقبت بهداشتى براى بيمارى هايى مانند ديابت باشد. آزمون ادرار هويت بيمارى را آشكار مى كند و باترى كاغذى جديد مى تواند علاوه بر فراهم كردن اين امكان، انرژى مورد نياز ابزار تشخيصى را نيز فراهم كند. اين باترى حدود ۵/۱ ولت انرژى توليد مى كند (براى هر ۲/۰ ميلى ليتر ادرار، ۵/۱ ميكرووات). به علاوه، اگر ۱۵ ساعت پس از اين كه باترى فعال شد، قطره ديگرى ادرار روى آن ريخته شود، الكتريسيته بيشترى توليد مى كند. اين باترى از كاغذ صافى فرو رفته در كلريد مس درست شده كه بين نوارهايى از مس و منيزيم قرار گرفته است. وقتى كاغذ صافى به قطره ادرار آغشته شود، لايه منيزيم به عنوان آند كار مى كند و الكترون آزاد مى سازد. لايه مس نيز به عنوان كاتد، الكترون ها را برداشت مى كند.

هوش يك روبات را چگونه مى سنجيد

ايرنا: يك گروه از محققان سوئيسى معيار تازه اى پيشنهاد كرده اند كه مى تواند نظير يك آزمون هوش عام براى سنجش ميزان هوش روبات هاى مختلف مورد استفاده قرار گيرد. روش هاى متعارف براى سنجش ضريب هوش انسان ها، براى آزمودن هوش روبات ها مناسب نيست زيرا اين سيستم ها داراى حواس، توانايى هاى ادراكى و محيطى كاملاً متفاوت با انسان ها هستند. چند دهه قبل نيز يك رياضيدان انگليسى به نام آلن تورينگ آزمون ساده اى را براى تشخيص هوشمند بودن كامپيوترها پيشنهاد كرده بود اما اين آزمايش نيز به كار مقايسه توانايى نسبى روبات هاى امروز نمى آيد. آزمايش تورينگ نوعى آزمايش سياه يا سفيد بود: در اين آزمايش معلوم مى شد كه يا روبات به اندازه آدمى هوشمند است و يا چنين نيست. آزمون تورين مبتنى بود بر برقرار ساختن گفت وگو با روبات. اگر روبات مى توانست به نحو معنادارى با مخاطب خود گفت وگو كند، آنگاه از آزمايش موفق بيرون مى آمد، در غير اين صورت مردود محسوب مى شود. به نوشته هفته نامه علمى نيوساينتيست شين لگ و ماركوس هاتر در موسسه سوئيسى تحقيقات درباره هوش مصنوعى آزمون بديلى براى سنجش هوش سيستم هاى هوشمند پيشنهاد كرده اند كه مى تواند هوش انواع مختلف اين سيستم ها را مانند سيستم هاى رويت كامپيوترى، روبات ها، سيستم هاى پردازش زبان طبيعى، يا سيستم هايى كه در امور تجارى مورد استفاده قرار دارند، با يكديگر مقايسه كند. هرچند هنوز در ميان متخصصان در اين خصوص كه تعريف «هوش» چيست توافقى وجود ندارد اما مجموعه اى از مشخصه ها در اين زمينه مطرح مى شود كه عموماً ناظر به توانايى براى دستيابى به اهداف معين در محيط هاى متنوع است. اين دو محقق همين تعريف را درباره سيستم هاى هوشمند به كار گرفته اند و هوش سيستم هاى هوشمند را بر مبناى توانايى آنها در اجراى اهداف پيچيده در چارچوب محيط هاى خاص، در قياس با همه ديگر انواع محيط ها تعريف مى كنند. اما محدوديتى كه در اين تعريف وجود دارد آن است كه هنوز توافقى بر سر تعيين ميزان پيچيدگى هر محيط ميان متخصصان هوش مصنوعى وجود ندارد و دستيابى به چنين توافقى كار آسانى نيست. به عنوان مثال بر مبناى تعريف پيشنهادى كامپيوتر ديپ بلو متعلق به شركت آى بى ام كه موفق شد گاسپاروف را در مسابقات شطرنج شكست دهد، از حيث ضريب هوش از يك كامپيوتر مجهز به الگوريتم يادگيرى كلى و عام، كم هوش تر است زيرا تنها براى انجام يك وظيفه خاص طراحى شده است.

كرم اينترنتى جديد سيستم عامل ويندوز را هدف قرار داده است

ايرنا: ويروس اينترنتى جديدى كه به تازگى نقص هاى كشف نشده در سيستم عامل ويندوز متعلق به شركت مايكروسافت را هدف قرار داده است در شبكه اينترنت در حال انتشار است. به گزارش پايگاه اينترنتى رويترز، ويروس ZOTOB بلافاصله بعد از آنكه بزرگترين سازنده نرم افزار جهان نسبت به سه نقص امنيتى مهم و جديد در نرم افزار خود هشدار داد ظاهر شد. يكى از اين نقص ها امكان در دست گرفتن كنترل رايانه را در اختيار مهاجمان قرار مى دهد. شركت سازنده نرم افزار ضدويروس trend micro inc اعلام كرد اين كرم از حفره هاى امنيتى ويندوز ،۲۰۰۰ ME، NE۹۸، ، ۹۵ ايكس پى بهره بردارى مى كند و امكان كنترل از راه دور سيستم هاى آلوده را به مهاجمان مى دهد. درحالى كه صدها گزارش در مورد آلودگى به ويروس در آمريكا و آلمان گزارش شده است، اما مهندسان امنيت رايانه در شركت مايكروسافت اعلام كردند اين كرم فقط ويندوز ۲۰۰۰ را هدف قرار مى دهد. اين ويروس جديد نسخه اى از خود را به فولدر سيستم ويندوز BOTZOR.EXE مى فرستد و فايل ميزبان سيستم را در رايانه آلوده كاربر تغيير مى دهد تا كاربر نتواند از پايگاه هاى اينترنتى ضدويروس در اينترنت كمك بگيرد. كاربران بايد فايل هاى ضدويروس خود را روزآمد كنند و از جديدترين بسته هاى مايكروسافت براى محافظت از سيستم عامل خود استفاده نمايند. بيش از ۹۰ درصد رايانه هاى شخصى جهان با سيستم عامل ويندوز كار مى كنند و مايكروسافت براى بهبود امنيت و اطمينان اين نرم افزار همواره فعال است.

بى سيم به زبان ساده

گلن درن
ترجمه: ع. فخر ياسرى

مى خواهيد از فناورى بى سيم سر درآوريد؟ حقيقتاً آن قدرها هم كه فكر مى كنيد پيچيده نيست. در اينجا سعى مى كنيم از يك جا شروع كنيم. نيروهاى نامرئى اى دست اندركارند كه در سال هاى آينده زندگى شما را دگرگون خواهند كرد، البته اگر تاكنون شروع به اين كار نكرده باشند. اين نيروها از امواج هوا عبور مى كنند و با خود اطلاعات كارى ضرورى، پست الكترونيك، داده هاى ديجيتالى صدا، و البته همه جور سرگرمى را حمل مى كنند. اگر تاكنون حدس نزده ايد بايد بگوييم صحبت از بى سيم مى كنيم. در چند سال گذشته، اين فناورى راهش را به داخل هر چيزى كه فكرش را بكنيد از وسايل الكترونيكى شخصى، از كامپيوترهاى شخصى گرفته تا كامپيوترهاى متحرك (PDH) باز كرده و كلى تبليغات و هياهو در اطراف آن وجود داشته است. ولى اين همه هيجان پيرامون بى سيم بى دليل نيست. شبكه داده هاى بى سيم هنوز در دوران كودكى خويش به سر مى برد. در بسيارى از فناورى ها كه ديرزمانى نيست از دنياى پژوهش به بازار راه يافته اند مى توانند نحوه سير و سفر اطلاعات را در سرتاسر كره زمين دچار تحول اساسى سازند. آيا اين تاثير مستقيم بر زندگى شما خواهد داشت؟ مى توانيد مطمئن باشيد. ولى بى سيم چنان اسامى نامربوط و نامرتبط با يكديگر پيدا كرده كه سر درآوردن از آنها حقيقتاً دشوار است. ولى ما در اينجا چند اصطلاح بسيار متداول را شرح مى دهيم تا كمكتان كرده باشيم كه قدرى مطلب دستتان بيايد.
• واى- فاى (Wi-Fi)
اسامى ديگرى نيز دارد مثل ۱۱/،۸۰۲ فرودگاه، شبكه محلى (LAN) و خود واى-فاى. هر يك از اين اشكال مختلف به كمك يك راديوى فرستنده _ گيرنده امواج كوتاه تا متوسط كار مى كنند كه داده ها را با سرعت ۱۱ مگابايت در ثانيه (يك ميليون بيت در ثانيه تا ۱۰۰ مگابايت در ثانيه) تا فاصله ۳۵۰ پايى پايگاه مى فرستد كه بسيار سريع است. (به عنوان مقايسه، ارتباط تلفن با اينترنت تنها مى تواند ۵۶ هزار بيت را در يك ثانيه بفرستد) امروز كارت هاى واى-فاى كه بيشتر در لپ تاپ ها وجود دارند، داراى مشخصات g،b،a ۸۰۲‎/۱۱ هستند. اين سه استاندارد داراى فركانس هاى متفاوتند و لذا دامنه امواج در آنها با يكديگر فرق مى كنند، بيشتر كارت هايى كه اخيراً وارد بازار شده اند داراى اين توانايى هستند كه با استانداردهاى متعدد كار مى كنند. نقشه هاى جاه طلبانه اى براى فناورى واى-فاى وجود دارند. مثلاً قرار است در سال آينده گوشى هاى همراه با استاندارد نرم افزارى ۱۱/۸۰۲ (با حروف e، h و i) وارد بازار شوند كه به استفاده كنندگان از آنها اين امكان را خواهد داد كه وارد شبكه هاى محلى شده با سرعت بالا به سير و سياحت در اينترنت مشغول شوند يا با استفاده از پروتكل صدا بر اينترنت (VOIP) تماس هاى تلفنى از طريق اينترنت برقرار كنند. نيز انتظار مى رود واى-فاى به زودى به بازار سرگرمى هاى خانگى راه پيدا كرده، دستگاه هاى پخش دى وى دى، استريوها، تلويزيون ها، كامپيوترها و غيره را به صورت يك دنياى پرغوغاى سرگرمى هاى خانگى به يكديگر متصل سازد. همين الان شركت شارپ مونيتورهاى قابل حملى را وارد بازار كرده كه مى توانيد در منزل آن را با خود به هر كجا كه مى خواهيد ببريد و سيگنال ها را از طريق واى-فاى از سيستم كابلى تا دستگاه هاى پخش دى وى دى مى گيرد.
• Blue tooth
خوره هاى كامپيوتر كه فناورى بى سيم را به وجود آورده اند، تلاش بسيارى مى كنند كه كسى واى-فاى را با blue tooth اشتباه نكند. به گفته آنها، واى-فاى براى شبكه هاى معمول (همان «شبكه محلى بدون سيم») است، در حالى كه blue tooth مثل يك شبكه محلى شخصى عمل مى كند. ولى ساده ترين چيزى كه مى توان درباره blue tooth گفت اين است كه blue tooth همان فناورى «جايگزين كابلى» است. به عبارت ديگر، هر وسيله اى كه بتوانيد به كامپيوترتان يا هر وسيله ديگر (اگر مجهز به blue tooth باشند) بدون استفاده از سيم متصل كنيد. نخستين عرضه فناورى blue tooth كاربرد آن در گوشى هاى همراه بود كه مثلاً به صورت هدفون هاى بدون سيم نمود پيدا كرد. علاوه بر اين، blue tooth دارد راه را به داخل اتومبيل ها (گوشى مجهز به اين فناورى مى تواند اصوات پخش استريوى اتومبيل را از طريق سيستم هند فرى با استفاده از سيم به گوشتان برساند) و سيستم هاى سينماى خانگى (ديگر نيازى به سيم يا كانال هاى تعبيه شده در ديوار نخواهد بود) پيدا مى كند. به زودى بايد منتظر استفاده از اين فناورى در دستگاه هاى پخش MP3 باشيم. به كمك اين فناورى مى توانيد موسيقى را از كامپيوتر بگيريد و سپس آن را از طريق سيستم استريوى بى سيم خانگى يا داخل اتومبيل خود پخش كنيد. پيشگويان فناورى پيش بينى مى كنند كه در آينده روزى خواهد رسيد كه حتى توستر، يخچال و ماشين لباسشويى شما نيز با يكديگر مرتبط خواهند شد تا خانه تر و تميزى داشته باشيد.
• شبكه هاى داده اى گوشى هاى همراه
در ايالات متحده مردم گوشى هاى شان را خيلى دوست دارند، ولى كمتر به آنها به صورت پايانه هاى داده ها نگاه مى كنند. اين البته براى توليد كنندگان گوشى هاى همراه در اين كشور دلسرد كننده است، چه آنها تلاش دارند شبكه هايى با دامنه هاى امواج هرچه گسترده تر ايجاد كنند تا مردم ترغيب شوند از خدمات پيام هاى چند رسانه اى (ام ام اس) استفاده كنند. با اين فناورى شما خواهيد توانست پيام هايى شامل متن، موسيقى، تصاوير، حتى ويدئو بفرستيد يا از شركت هاى ارائه خدمات ديجيتالى كه قطعات موسيقى به جاى زنگ گوشى همراه، بازى، جهت يابى و نقشه، اطلاعات مربوط به رستوران ها و غيره را مى فروشند، استفاده كنيد. اهالى شرق آسيا و اروپا بسيار علاقه مند به اين جور مطالب اند كه احتمالاً دليل پيشرفت زياد به سوى شبكه هاى نسل سوم- كه مناسب نقل و انتقال داده ها و محتويات چند رسانه اى با سرعت زيادند- در اين كشور ها است. دليل ديگر پيشرفت بسيارى از كشور هاى شرق آسيا و اروپا در گوشى هاى بدون سيم اين است كه آنها براى استاندارد كردن كارها فناورى واحدى را برگزيدند. ولى در ايالات متحده از دو فناورى متفاوت براى شبكه هاى نسل سوم استفاده مى شود: يكى سيستم جهانى ارتباطات بين تلفن هاى همراه (GSM) و ديگرى فناورى تحت عنوان CDMA. ايالات متحده تقريباً به دو قسمت مساوى تقسيم شده است: بى سيم AT&T، T-Mobile، Cingulor در اردوگاه GSM هستند، در حالى كه Sprint و Verzion در اردوگاه CDMA به سر مى برند. در جايى بر سر راه شبكه هاى نسل سوم، بسيارى از حاملين GSM استاندارد ۲۵G را پذيرفتند كه مى تواند داده ها را با سرعتى معادل ۵۰ تا ۱۳۰ كيلوبايت در ثانيه منتقل كند. ولى استاندارد آينده براى GSM (كه تا اواخر امسال سر و كله اش پيدا مى شود) W-CDMA نام دارد و قرار است بسيار سريع تر- حدود ۲ مگا بايت در ثانيه - باشد. از سوى ديگر حاملين CDMA در ايالات متحده از هم اكنون خدمات نسل سوم را تحت عنوان (CDMA2000) ارائه مى دهند كه قادر است داده ها را با سرعتى معادل ۴۰ تا ۱۴۴ كيلو بايت در ثانيه منتقل كند. همچنين Verzion كارت هاى بى سيم براى لپ تاپ عرضه كرده كه با شبكه هاى پرسرعت اطراف واشينگتن دى سى، كاليفرنياى جنوبى ارتباط مى گيرند. به ادعاى آنها صورت متوسط انتقال داده ها در اين شبكه ها ۳۰۰ تا ۵۰۰ كيلوبايت در ثانيه است. آيا اين همه به درد كسى هم مى خورد؟ كسى چه مى داند. ولى يك چيز مسلم است، هيچ كدام از اينها كمكى به بهبود كيفيت كار يك گوشى تلفن همراه استاندارد نكرده اند.
• تمشك سياه
گاهى ساده ترين راه حل، موثر ترين هم هست. ماشين هاى تمشك سياه، كه متوسط شركت «پژوهش در حركت» (RIM) ساخته شده اند از فلسفه بسيار ساده اى استفاده كرده اند. هدف اين شركت، به جاى جست وجوى راه هايى براى پهن تر كردن دامنه امواجى كه به هوا فرستاده مى شوند، داشتن بيشترين انعطاف پذيرى در يك پهناى باند ناچيز است. در واقع RIM حتى شبكه اى نيز براى خود به وجود نياورده، بلكه بر دوش شبكه هاى بى سيم ساير حاملان قرار مى گيرد و ماشين هاى تمشك سياه را به گونه اى مى سازد كه با هر استانداردى كه لازم باشد مطابقت كنند. مثلاً مى توانيد يك ماشين تمشك سياه خريدارى كنيد كه بر روى شبكه هاى T-Mobile، Verzion، AT&T، Wireless، Cingulor يا Nextel عمل كند. برخى ماشين هاى تمشك سياه به صورت ابزار هايى عمل مى كنند كه كارشان تنها انتقال نامه هاى الكترونيكى است و برخى ديگر كار تلفن را هم مى كنند.
ماشين هاى تمشك سياه اساساً از حاملين بى سيم براى گسترش دسترسى به شبكه هاى محلى، كه شركت ها براى دسترسى به پست الكترونيكى و شبكه داخلى به راه مى اندازند استفاده مى كنند. هر شركتى مى تواند يك سرور تمشك سياه را به سرور خويش ضميمه سازد. سپس سرور تمشك سياه در محدوده ديواره آتش شركت عمل خواهد كرد و كارش فرستادن نسخه هايى از صندوق پست الكترونيك شركت به صندوق پست تك تك ابزارهاى تمشك سياه كاركنان خواهد بود. (در واقع هر كجا كه گوشى موبايلى كار مى كند، تمشك سياه ها مى توانند به دنياى پست الكترونيك راه پيدا كنند.) تمشك سياه ها حتى مى توانند با استفاده از شبكه محلى شركت به سير و سياحت در اينترنت بپردازند. آنها از كليه حفاظت هاى حاصل از وجود ديواره آتش بهره مى گيرند ولى كارشان فشرده سازى اطلاعات به منظور نقل و انتقال سريع و كارآمد آنها بين ماشين تمشك سياه و سرور شركت است. هم اكنون RIM درصدد صدور اجازه استفاده از كاركرد تمشك سياه در وسايل غيرتمشك سياه و تعبيه روش باند كم عرض خويش در انواع ديگر ماشين ها است كه اين سئوال را مطرح مى كند آيا تمشك سياه يك ماشين است يا يك فلسفه؟
• يك چيز خيره كننده ديگر
خلاص شدن از دست سيم هايى كه داده ها را به نقاط مختلف منزلتان انتقال مى دهند يك چيز است و كنارگذاشتن تمام سيم هايى كه وارد منزلتان شده يك چيز كاملاً متفاوت. اين درست همان چيزى است كه فناورى WiMAX (همچنين تحت عنوان ۱۶/۸۰۲) قولش را به ما مى دهد. اين فناورى كه در سال ۲۰۰۵ وارد بازار شد به صورت يك ارتباط واى -فاى با دامنه طولانى يا از اين هم مهمتر جانشين بدون سيم مودم هاى كابلى و DSL عمل خواهد كرد. WiMAX ارتباط بدون سيم را تا ۳۰ مايل دورتر از آنتن با سرعت تا ۷۵ مگابايت در ثانيه (بيشترين عرض باند حداكثر به پنج مايل دسترسى دارد) ميسر مى سازد. براى مقايسه مودم هاى كابلى تنها اطلاعات را با سرعت كمى بيشتر از يك مگابايت در ثانيه انتقال مى دهند. نخستين وظيفه WiMAX ارائه خدمات «آخرين مايل» به مناطقى است كه شركت هاى كابلى و تلفن ارتباط اينترنتى با باند پهن عرضه نمى كنند. تصورش را بكنيد آنتن ثابتى در خارج از منزلتان براى دريافت سيگنال هاى WiMAX داريد درحالى كه يك شبكه معمولى واى -فاى اين سيگنال ها را به سرتاسر منزلتان منتقل مى كند. گرچه واى مكس بيش از هر چيز در خدمت دسترسى به اينترنت باند پهن خواهد بود ولى مى تواند به انتقال علايم تلويزيون ديجيتالى نيز كمك كند و سرانجام منتظر كارت هاى ارزان قيمت واى مكس براى لپ تاپ باشيد كه امكان استفاده از باند پهن بدون سيم پرسرعت را تقريباً در همه جا فراهم خواهد كرد.
• برگ برنده
برگ برنده دنياى بدون سيم ماهواره است كه هم اكنون تنها و بيش از همه مورد استفاده تلويزيون دوستان قرار مى گيرد. درحالى كه باند پهن ماهواره اى خانگى در گذشته تنها يك طرفه كار مى كرد و احتياج به يك خط تلفن اختصاصى جهت دريافت اطلاعات داشت، اكنون سيستم هاى دوطرفه وجود دارند. ليكن باند پهن ماهواره اى هنوز هم بسيار گران تر از مودم كابلى يا DSL تمام مى شود و ممكن است به جز در نواحى دورافتاده از رقابت بازماند. اگر فكر مى كنيد سرانجام موج (يا طول موج) آينده تاكنون دستتان آمده لطفاً يك بار ديگر بينديشيد. يك استاندارد بى سيم ديگر تحت عنوان ۲۰/۸۰۲ نيز هم اكنون در حال شكل گرفتن است. اين استاندارد قول همه فوايد واى مكس ۱۶/۸۰۲ را مى دهد، ولى هنوز براى آنكه به سرعت مطلوب برسد كار دارد. مثلاً فرض كنيد سوار يك قطار گلوله آسا با سرعت ۱۵۰ مايل در ساعت هستيد و نياز به دسترسى بدون سيم به باند پهن داريد. اگر اشكال گوناگون واى مكس آن گونه كه قولش را مى دهند عمل كنند اين امر ممكن است موجب اندوه بسيارى از شركت هاى توليدكننده گوشى موبايل شوند كه ميلياردها دلار در نسل سوم سرمايه گذارى كرده اند ولى در عين حال سرانجام دسترسى حقيقتاً همگانى را به اينترنت در همه حال و در هر كجا كه باشيد محقق خواهند كرد و اين موجب آنچنان دگرگونى در ماهيت شبكه جهانى خواهد شد كه اكنون حتى تصورش را هم نمى توانيم بكنيم.
Newsweek, March26, 2004
روزنامه شرق

كشف تركيب هاى آلى در اعماق فضا

تلسكوپ فضايى اسپيتزر ناسا توانست اجزاى سازنده حيات را در زمانى كه جهان بسيار جوان تر از زمان حال بود، كشف كند. دانشمندان توانستند با استفاده از اسپيتزر مولكول هاى آلى را در كهكشان هايى كه سنشان يك چهارم سن فعلى جهان بود، كشف كنند. سن فعلى جهان حدود ۱۴ ميليارد سال است. اين مولكول هاى بزرگ كه هيدروكربن هاى پلى سيكليك آروماتيك نام دارند، از كربن و هيدروژن تشكيل شده است. گمان مى رود كه اين مولكول ها از اجزاى سازنده حيات باشند.
چنين مولكول هاى پيچيده اى در زمين فراوان است. چنين مولكول هايى وقتى تشكيل مى شوند كه مواد حاوى كربن به طور كامل نسوزند. چنين مولكول هايى را مى توان در دوده هاى اگزوز خودروها و هواپيماها و همبرگر كباب شده و نان تست يافت.
چنين مولكول هايى در كهكشان هايى شبيه كهكشان راه شيرى ما فراوانند و نقش مهمى در تشكيل ستارگان و سياره ها دارند. اسپيتزر اولين تلسكوپى است كه توانسته چنين مولكول هايى را در چنين گذشته دورى تشخيص دهد. ماموريت هاى پيشين، همچون ماهواره اخترشناسى زيرقرمز و رصدخانه فضايى زيرقرمز چنين انواع مولكول ها را در مناطق نزديك به كهكشان راه شيرى ما كشف كرده بودند، اما حساسيت اسپيتزر صد برابر بيشتر از تلسكوپ هاى زيرقرمز قبلى است و مى تواند اين مولكول هاى آلى را در چنين فاصله طولانى به طور مستقيم آشكار سازد.
از آنجايى كه سن زمين به طور تقريبى چهار و نيم ميليارد سال است، چنين تركيب هاى آلى بسيار پيش از آنكه سياره ما و منظومه شمسى تشكيل شود، وجود داشته اند و احتمال دارد كه بذرهاى منظومه شمسى ما باشند.
اسپيتزر تركيب هاى آلى را در كهكشان هايى يافت كه تشكيل ستاره هاى غول پيكر در آنها در يك دوره زمانى كوتاه اتفاق افتاده است. چنين كهكشان هايى در نورهاى مرئى تقريباً نامرئى هستند، زيرا از ما بسيار دورند و مقدار زيادى از ذرات گرد و غبار جاذب نور دارند. اما همين كه در نور زيرقرمز مى درخشند و از خود نور مى پراكنند، در نتيجه اسپيتزر مى تواند از آنها تصويربردارى كند. طيف سنج زيرقرمز اسپيتزر نور زيرقرمز كهكشان ها را تجزيه مى كند و بدين ترتيب مى تواند وجود تركيب هاى آلى در آنها را تشخيص دهد. اين تركيب هاى آلى مى توانند معيارى به دانشمندان بدهند تا فاصله اين كهكشان ها را اندازه گيرى كنند. اين اولين بار است كه دانشمندان توانستند با استفاده از اثر طيفى هيدروكربن هاى پلى سيكليك آروماتيك فاصله اى در حدود ده ميليارد سال نورى را اندازه گيرى كنند.
براى اطلاعات بيشتر از تلسكوپ فضايى هابل به اين نشانى مراجعه كنيد:
www.Spitzer.caltech .edu/media
منبع:
Sciencedaily.com
روزنامه شرق

شايد سطح تيتان خشك باشد

مگى مك كى
ترجمه: الهيار اميرى

رصدهاى اخير تيتان به كمك تصاوير مادون قرمز، نشان مى دهد سطح عمده اين قمر خشك خشك است. اين پژوهش كه نتايج كاوشگر كاسينى را نيز تاييد مى كند حاكى از آن است كه مطالعات رادارى پيشين، نشانه هايى از وجود مايعى را كشف كرده كه سال ها پيش از ميان رفته است. بر مبناى اين مطالعات به نظر مى رسد سطح اين قمر غول پيكر از درياهاى متان پوشيده شده است. در سال هاى ۱۹۸۰ و ،۱۹۸۱ كاوشگرهاى دوگانه ويجر دريافتند قسمت عمده جو ضخيم تيتان از متان تشكيل شده است. بنابر همين يافته ها حدسياتى مطرح شد كه بر مبناى آن اين گاز از درياهاى متان مايع بازتوليد مى شود، چون در غيراين صورت اشعه فرابنفش طى ۱۰ ميليون سال (بخش كوچكى از تاريخ ۵/۴ ميلياردساله تيتان) اين اتمسفر را از بين مى برد. در سال ۲۰۰۳ رصدخانه آرسيبو (Arecibo) در پورتوريكو، تيتان را با استفاده از رادار و امواج راديويى ۱۳ سانتى متر رصد كرد. سطح ۱۲ ناحيه از ۱۶ ناحيه تحت مطالعه، بسيار يكدست و بازتابى بود، بنابراين به نظر مى رسيد اين نواحى توسط مايعى پوشيده شده است.
• بررسى يافته ها
از سال ۲۰۰۴ با نزديك شدن كاسينى به تيتان، اشكال شگفت انگيزى مبنى بر وجود مايع بر سطح اين قمر كشف شد. براى نمونه كانال هاى تيره و رودخانه مانندى كه كاوشگر هويگنس هم بود از وجود چنين كانال هايى كنار محل فرودش خبر مى داد. اما دوربين هاى مرئى و مادون قرمز كاسينى، در دريافت بازتاب هاى مورد انتظار از سطح مايع، ناكام ماندند. اين ابزارها پرتوهايى با طول موج هاى بين ۲۵/۰ تا ۵ ميكرون (چند ميليونيم متر) دريافت كردند كه مشابه يافته هاى اخترشناسان با پرتو مادون قرمز ۱/۲ ميكرون، در رصدخانه كك (Keck) هاوايى است. «رابرت وست» دانشمند و محقق آزمايشگاه پيشرانش جت ناسا در پاسادنا مى گويد: «قبل از كاسينى ما انتظار داشتيم حجمى وسيع از مايعى سطحى را ببينيم، شايد با عمق متوسط ۱۰۰ متر. اما اكنون خبرى از آن نيست و پذيرفتن اين سخت است.»
• اقيانوس هاى در حال تبخير
اين پژوهش براى مشاهدات متناقض چندين راهكار ارائه مى دهد. «وست» در اين رابطه مى گويد: «شايد زمانى مخلوط آب و آمونياك مايع بر سطح تيتان جريان داشته و منجمد شده است. در اين صورت سطح تيتان با معيار رادارى، يكدست ولى با معيارى كه ما مى بينيم ناهموار به نظر مى رسد.» يا شايد رادار لايه نسبتاً هموارى از مواد آلى را رصد كرده كه از تبخير رودها يا درياهاى هيدروكربنى برجاى مانده اند و همين شرايط روى تيتان را توضيح مى دهد. احتمال سوم هم اين است كه ذرات آلى موجود در غبار جوى، با گذشت زمان از جو تيتان فرونشسته و به كمك باد به نواحى پست تر راه يافته و آنها را هموار كرده است.با اين حال عدم وجود متان مايع به صورت گسترده، پرسش هاى متعددى را درباره منشاء گاز متان در جو اين قمر مطرح مى كند. «وست» عقيده دارد فعاليت هاى زمين گرمايى در زير سطح تيتان، ممكن است باعث گرماى اين قمر يخ بسته و رهاسازى پيوسته متان به جو شود. «وست» به ايده دور از انتظار ديگرى نيز اشاره مى كند كه در آن «پديده خروج گاز» با حجمى وسيع و طى ۱۰ ميليون سال، باعث گرم شدن سطح درونى تيتان و در نتيجه رهاسازى متانِ به دام افتاده در يخ هاى آنجا شده است. حتى اگر به احتمال بسيار بعيد، وجود حيات منشاء گاز متان باشد، تيتان فوق العاده سرد است.
روزنامه شرق

خواندن فكر با تصويربردارى مغزى

ايرنا: دانشمندان توانسته اند افكار انسان ها را از طريق تصويربردارى از مغز آنها بخوانند. محققان دانشگاه كالج لندن و دانشگاه لس آنجلس مى توانند به تصاويرى كه افراد به آنها نگاه مى كنند يا صداهايى كه به آنها گوش مى دهند پى ببرند. محققان آمريكايى مى گويند مطالعات آنها ثابت مى كند اسكن مغز با فعاليت الكتريكى سلول مغز ارتباط دارد. از سوى ديگر محققان انگليسى مى گويند افراد فلج مى توانند با استفاده از يك رايانه فكرخوان با يكديگر ارتباط برقرار كنند. در اين مطالعه دو تصوير مختلف شامل يك طرح راه راه قرمز در مقابل چشم راست و يك طرح راه راه آبى در مقابل چشم چپ گروهى از داوطلبان قرار داده شد. داوطلبان چشم بندهاى مخصوصى بر روى چشم خود بستند تا هر چشم فقط آنچه را كه در مقابل آن گذاشته مى شد، مشاهده كند. در اين وضعيت، توجه مغز به هر دو تصوير معطوف مى شود به طورى كه گاهى يك تصوير و گاهى تصوير ديگر را مى بيند. در حالى كه توجه افراد بين اين دو تصوير معطوف بود، محققان از شيوه تصويربردارى «ام.آر.آى كاربردى» براى نظارت بر فعاليت قشر بينايى مغز استفاده كردند. محققان دريافتند تمركز بر روى طرح هاى آبى يا قرمزرنگ، الگوهاى خاص و كاملاً متفاوتى از فعاليت مغز ايجاد مى كند. محققان دريافته اند از اسكن «ام.آر.آى كاربردى» مى توان براى پى بردن به اينكه داوطلبان به كدام يك از اين تصاوير نگاه مى كنند، استفاده كرد. محققان آمريكايى نيز در مطالعه خود از همان فرضيه استفاده كرده و آن را در يك نمونه عادى تر به كار بردند. آنها الكترودهايى در داخل جمجمه دو بيمار كه جراحى شده بودند قرار دادند تا واكنش هاى سلول هاى قشر شنوايى مغز را به هنگام تماشاى كليپى از فيلم «خوب، بد و زشت» مشاهده كنند. آنها از اين اطلاعات براى پيش بينى دقيق علائم تصويربردارى «ام.آر.آى كاربردى» مغز ۱۱ بيمار سالم ديگر استفاده كردند. اين افراد درحالى كه زير دستگاه اسكنر دراز كشيده بودند به تماشاى فيلم پرداختند. پروفسور «ايتزاك فرايد» جراح مغز و سرپرست اين تحقيق گفت: ما توانستيم بخشى از صحنه فيلم را از بخش ديگر آن تشخيص دهيم و در مورد صدا هم نوع صدا را از نوع ديگر آن مشخص كنيم.

صحبت به وسيله جريان الكتريكى

ايسنا: گونه هايى از ماهى ها به وسيله جريان الكتريكى توليد شده در بدنشان با يكديگر ارتباط برقرار كرده و صحبت مى كنند. دكتر «كارل هاپكينز» در دانشگاه كرنل كه در اين زمينه مطالعه كرده معتقد است برخى از ماهى هاى متعلق به آب شيرين مناطق گرمسيرى از جريان الكتريكى براى جهت يابى و ارتباط با يكديگر استفاده مى كنند و به وسيله جريان الكتريكى قادر به صحبت كردن با يكديگر هستند. اين جريان الكتريكى توسط الكتروسايت هاى موجود در دم ماهى ها و از پلاريزه شدن اكتين موجود در اين قسمت توليد مى شود. جريان الكتريكى توليدى كه ولتاژ آن به بالاتر از ۶۰۰ ولت هم مى رسد در اطراف بدن حيوان منتشر مى شود. الكتروسپتورها در بدن ماهى هاى ديگر اين جريانات را كه هر كدام مفهوم خاصى براى آنها دارند دريافت كرده و با آنها ارتباط برقرار مى كند. اين جريانات گاهى اوقات چنان نورى دارند كه ماهى ها از آنها براى جهت يابى و روشن كردن محيط هاى تاريك هم استفاده مى كنند.

ساخت آهن رباى غول پيكر به وزن ۱۵ تن

ايسنا: دانشمندان آمريكايى موفق به ساخت يكى از بزرگترين آهن رباهاى جهان به وزن ۱۵ تن شدند. اين آهن رباى غول پيكر داراى ميدان مغناطيسى به قدرت ۴۲۰ هزار برابر ميدان مغناطيسى زمين است و اين قدرت را دارد تا در صورت نزديك شدن افراد به آن، اشياى فلزى را از دستان آنها خارج كرده و به هوا پرتاب كند. اين آهن ربا در مدت ۱۳ سال در آزمايشگاه ميدان مغناطيسى ملى آمريكا ساخته شده است. به عقيده دانشمندان اين آهن رباى غول پيكر كه با بودجه اى بالغ بر ۱۶ ميليون دلار ساخته شده است، تاثير شگرفى را در حوزه هاى دارويى، تحقيقات ماده و درك اوليه از طبيعت در پى خواهد داشت.

ماموريت بی سابقه برای تعمير شاتل در فضا

پل رينکون
خبرنگار علمی بی بی سی در هوستون

آژانس فضايی آمريکا، ناسا، اعلام کرده است که يکی از خدمه شاتل به زودی ماموريتی بی سابقه را برای تعمير فضاپيمای ديسکاوری که هم اکنون در مدار زمين است آغاز خواهد کرد.
هدف اين ماموريت تراشيدن و درآوردن موادی است که از شيارهای ميان روکش های سپر ضدحرارتی واقع شده در بخش زيرين ديسکاوری بيرون زده است.
ناسا نگران است که اين مواد زائد - که برای پر کردن شکاف ميان روکش ها به کار می رود- هنگام بازگشت شاتل به جو زمين باعث داغ شدن سطح زيرين شاتل فراتر از ميزان تحمل آن شود.
اين نوع تعميرات هرگز در گذشته طی پياده روی های فضايی انجام نشده بود.
بازوی خودکار ايستگاه فضايی، که شاتل هم اکنون به آن متصل است، يکی از سرنشينان ديسکاوری را در موقعيت مناسب قرار خواهد داد تا بتواند تعميرات لازم را انجام دهد.
اين ماموريت بخشی از سومين پياده روی فضايی خدمه شاتل خواهد بود که البته ممکن است با تاخير انجام شود تا فضانوردان برای انجام آن آمادگی بيشتری پيدا کنند.
تاثير نامعلوم
واين هيل، معاون برنامه شاتل، گفت ناسا مطمئن نيست اين مواد زائد چه تاثيری در افزايش حرارت سطح شاتل به هنگام بازگشت به جو زمين خواهد داشت.
مديران ناسا پس از ارزيابی کليه جوانب نتيجه گيری کردند که انجام يک پياده روی فضايی برای برداشتن اين مواد زائد - که خود خالی از خطر نيست- بهتر از بازگرداندن شاتل به زمين در وضعيت فعلی است.
بخش تحتانی شاتل در جريان بازگشت به جو زمين در معرض بيشترين حرارت قرار می گيرد. وجود برآمدگی هايی روی اين بخش که به نهايت صاف و صيقل خورده است می تواند جريان هوا را حين بازگشت به جو متلاطم کرده و باعث بالا رفتن درجه حرارت در روکش های سپر ضدحرارتی شاتل شود.
چاک کمپبل از تيم آيروديناميک شاتل گفت که اين مواد زائد می تواند باعث افزايش درجه حرارت روکش های ضدحرارتی به ميزان تخمينی 10 تا 30 درصد شود.
روکش هايی که قبلا صدمه ديده اند به ويژه در چنين شرايطی آسيب پذير می شوند. اين پديده همچنين می تواند باعث ايجاد مشکلاتی در کنترل پرواز شود.
مواد پرکننده شيار ميان روکش ها هم اکنون در دو نقطه واقع در زير دماغه شاتل بيرون زده اند که طول يکی 8/2 سانتيمتر و ديگری تقريبا 2/2 سانتيمتر است.
مقام های ناسا می گويند اين ربطی به صدمات ناشی از برخورد قطعات عايق به بدنه شاتل ندارد. در عوض اين مواد ممکن است در اثر ارتعاشات شديد به هنگام پرتاب لق شده و بيرون زده باشد.
در سال 2003 بال فضاپيمای کلمبيا در اثر برخورد يک تکه عايق (که از مخزن سوخت خارجی جدا شده بود) صدمه ديد که در نهايت باعث سوختن آن در اثر حرارت زياد به هنگام بازگشت به جو زمين شد

مرگ تابستانى در خودرو

عبدالله مصطفائى


آخرين تحقيقات انجام شده در آمريكا بيانگر آن است كه نور خورشيد حتى در روزهاى نسبتاً سرد نيز مى تواند ظرف ۳۰ دقيقه دماى داخل خودرو را تا دماى مرگ آور افزايش دهد. بر اين اساس محققين شديداً هشدار داده اند كه والدين نبايد فرزندان خود را در ماشين هاى پارك شده تنها بگذارند. در اين زمينه خانم كاترين مك لارن از دانشگاه استنفورد ايالت كاليفرنيا اظهار داشته است كه «در روزهايى با دماى معمولى نيز نور خورشيد باعث افزايش ۲۲ درجه اى دماى خودرو طى يك ساعت خواهد شد.» او مى افزايد: «من معتقدم زمانى كه خانواده ها فرزندان خود را در ماشين هاى پارك شده رها مى كنند مانند اين است كه فرزند خود را در يك سوناى خشك قرار داده اند.»
در آمريكا تنها در سال ۲۰۰۴ ، ۳۵ كودك بر اثر گرماى به وجود آمده در خودروهاى پارك شده جان باختند. تحقيقات قبلى بيانگر آن بوده است كه اگر دماى محيط بيشتر از ۳۵ درجه سانتيگراد باشد، ظرف ۱۵ دقيقه دماى خودرو با شيشه هاى بسته به دماى مرگ آور يعنى ۶۵ درجه سانتيگراد خواهد رسيد.تاكنون تحقيقات انجام شده براى شرايطى بوده است كه دماى محيط بيش از ۲۸ درجه سانتيگراد بوده است. اين در حالى است كه خانم مك لارن و همكارانش در پى آن هستند كه وضعيت افزايش دما در خودرو در روزهاى سردتر را نيز آزمايش كنند تا خطرات احتمالى در اينگونه شرايط را نيز به والدين گوشزد نمايند.
اين گروه محقق طى ۱۶ روز بدون ابر در كاليفرنياى شمالى دماى داخلى خودرو پارك شده را در فواصل پنج دقيقه اى اندازه گيرى نمودند. دماى محيط طى اين مدت بين ۲۲ تا ۳۵ درجه بود. آنها دريافتند كه دماى محيط تاثير زيادى بر موضوع نداشته و دماى خودرو با سرعت تقريباً مشابهى افزايش مى يابد و بعد از حدود ۳۰ دقيقه به دمايى معادل هشتاد درصد دماى نهايى خواهد رسيد. به عبارت ديگر اگر دماى داخل خودرو در زير آفتاب ابتدا حدود ۲۲ درجه باشد پس از ۶۰ دقيقه به ۴۷ درجه خواهد رسيد. البته باز كردن شيشه ها باعث كاهش شديد در اين افزايش دما خواهد شد. بايد توجه داشت كه بچه هاى كوچك و اطفال نسبت به گرمازدگى حساس تر از افراد بزرگ هستند و همين ۴۷ درجه نيز مى تواند دماى بالايى به حساب آيد. دماى بدن بچه ها سريع تر از ديگران افزايش مى يابد و به همين نسبت نيز در روزهاى گرم بيشتر از بزرگسالان آب بدن خود را از دست مى دهند.
اين گروه محقق پيشنهاد كرده اند كه با تصويب قوانينى از ترك كودكان در خودروها جلوگيرى شود تا آگاهى عمومى نيز افزايش يابد. البته آنان متذكر شده اند كه مرگ ناشى از گرما در خودرو چون يك نوع مرگ غير عمد است، فرهنگسازى بهترين روش جهت كاستن از تبعات اين تراژدى است.
NewScientist,Jul.2005
روزنامه شرق

بحران جديد در پروازهاى سرنشين دار

پوريا ناظمى: شاتل فضايى ديسكاورى كه پس از گذشت ۵/۲ سال از فاجعه انفجار شاتل كلمبيا در جو زمين و پس از بارها تاخير ساعت ۱۹‎/۱۱ روز سه شنبه (به وقت مركزى ايران) عازم ايستگاه بين المللى فضايى شد در هنگام پرتاب با حادثه اى مشابه حادثه اى كه منجر به نابودى كلمبيا شد مواجه شد. «بيل پارسونز» مدير برنامه شاتل ها اعلام كرد: «تا زمانى كه آماده نشويم پرواز ديگرى انجام نخواهيم داد و من نمى دانم اين آمادگى چقدر زمان خواهد برد. اگر اين برخورد اندكى زودتر رخ مى داد ما با يك مصيبت ديگر روبه رو مى شديم. البته اين يك پرواز آزمايشى است تا نقاط ضعفمان را بيشتر بدانيم. ما گمان مى كرديم كه همه پيش بينى هاى لازم در خصوص تانك خارجى را انجام داده ايم اما به نظر مى رسد كارهاى بيشترى بايد انجام دهيم.» روز سه شنبه در حالى كه ۲دقيقه و ۳۰ ثانيه از پرتاب شاتل ديسكاورى مى گذشت بخشى از سپر محافظ تانك اصلى از بدنه جدا شد و با بدنه شاتل برخورد كرد. مشابه چنين برخوردى باعث آسيب ديدن سپر حرارتى بال چپ شاتل كلمبيا و نابودى آن در هنگام بازگشت به زمين، ۱۶ روز پس از اين برخورد و در پايان ماموريت شد. اين برخورد با كمك تعدادى از دوربين هاى مراقبى كه ناسا براى اين پرواز در نظر گرفته بود به ثبت رسيد. بيش از ۱۰۷ دوربين مختلف لحظات گوناگون پرتاب شاتل را به تصوير كشيده بودند تا جزئيات كوچك نيز از ديد آنها پنهان نماند. مسئله پوشش تانك اصلى نخستين توصيه اصلاحى كميسيون بررسى حادثه كلمبيا به تيم بازگشت به ماموريت شاتل ها بود و بر مبناى اين توصيه تغييرات كاملى در اين پوشش به وجود آمد. ضمن اينكه بازوى جديدى مجهز به يك دوربين و حسگر ليزرى و يك قلم بتونه زن در ديسكاورى جاسازى شده تا بتواند اثر برخوردهاى كوچك را اصلاح كند. تصاوير دوربين هاى نصب شده بر شاتل نشان از عبور اين قطعه بزرگ از زير بال راست شاتل دارد و به نظر مى رسد فاصله عبور آنقدر نزديك نبوده است كه موجب خسارت به پوشش حفاظتى شود. اما مهندسان ناسا ضمن اينكه اعلام كرده اند بررسى هاى اوليه نشان از خطر جدى در هنگام بازگشت به زمين ندارد اما همه امكانات را بررسى مى كنند و مسئله عمليات نجات نيز يكى از اين گزينه ها خواهد بود. بر اين اساس اگر خسارات وارده به حدى باشد كه خطرى براى بازگشت متصور باشد، شاتل با ذخيره اى كه همراه دارد در حالت الحاق به ايستگاه بين المللى فضايى باقى خواهد ماند تا شاتل آتلانتيس از پنجره پروازى سپتامبر استفاده كند و خود را به ايستگاه برساند و خدمه را به زمين بازگرداند. البته احتمال بالا بودن خطر تا اين حد فعلاً اندك است و بررسى هاى دقيقى كه با كمك بازوى ويژه اين كار انجام مى شود جزئيات بيشترى را آشكار خواهد ساخت. شاتل فضايى ديسكاورى به فرماندهى «آيلين كالينز» در حال حاضر به ايستگاه بين المللى فضايى متصل شده و هر ۹ خدمه (۷ خدمه شاتل و ۲ خدمه ايستگاه) ماموريت فشرده خود را آغاز كرده اند.
روزنامه شرق

پاسخ به سئوالاتى در مورد مواد خوراكى اصلاح ژنتيكى شده

غذاهاى سنتى بى خطر هم نيستند

فرنوش ديرپوش



با توجه به شبهات ايجاد شده در خصوص مفيد يا مضر بودن مواد غذايى اصلاح ژنتيكى شده، سازمان بهداشت جهانى (WHO) در واكنش به سئوالاتى در خصوص طبيعت و سلامتى مواد خوراكى اصلاح ژنتيكى شده اقدام به طرح پرسش و پاسخى كرده است كه توسط تعدادى از اعضاى سازمان بهداشت جهانى تهيه شده است. در پائين تعدادى از سئوالات و پاسخ هاى داده شده به آنها آمده است.
• • •
۱- موجودات و مواد خوراكى اصلاح ژنتيكى شده (غذا هاىGM ) چه هستند؟
موجودات اصلاح ژنتيكى شده موجوداتى هستند كه در آنها ماده ژنتيكى (DNA) به گونه اى تغيير پيدا كرده كه نمى تواند به صورت طبيعى كار خود را انجام دهد. اين تكنولوژى را اصطلاحاً بيوتكنولوژى مدرن يا مهندسى ژنتيك مى نامند. توسط اين روش، موجودات داراى صفات ژنتيكى جديدى مى شوند. با كمك اين روش انسان مى تواند ژن هاى برگزيده از يك موجود زنده را به موجود زنده ديگر منتقل سازد. همچنين مى توان برخى ژن ها را از يك گونه موجودات زنده به گونه ديگرى از موجودات زنده منتقل كرد. از اين فناورى معمولاً براى توليد گياهان جديد استفاده مى شود. اين گياهان نيز غلاتى را توليد مى كنند كه از نظر ژنتيكى كاملاً تغييريافته هستند.
۲- چرا غذ ا هاى اصلاح ژنتيكى شده توليد مى شوند؟
اينگونه مواد غذايى به اين علت تهيه و وارد بازار مى شوند كه از نظر توليد كنندگان و يا مصرف كنندگان در مورد اين غذا ها امتيازاتى مشاهده شده است از آن جمله مى توان به هزينه هاى كمتر توليد و بالاتر بودن ميزان مواد مغذى و يا هر دو اين موارد اشاره كرد. در ابتدا توليد كنندگان دانه هاى اصلاح ژنتيكى شده قصد داشتند تا محصولات آنان توسط توليد كنندگان مورد قبول واقع شود. از اين رو توليد كنندگان دست به ابداعاتى زدند تا كشاورزان و به طور عام صنعت غذايى از آنان تقدير نمايند.
منظور اوليه توليد كنندگان غلات اصلاح ژنتيكى شده حفاظت از غلات بود. غلات اصلاح ژنتيكى شده موجود در بازار در جهت افزايش سطح حفاظت از اين محصولات و مقاوم ساختن آنها در برابر آفات گياهى مانند حشرات، ويروس ها و بالا بردن مقاومت آنها در برابر علف كش ها تغيير يافته اند.
جهت مقاوم كردن گياه نسبت به حشرات ژن مربوط به توليد سم از باكترى باسيلوس تورينژينسيس (BT) به گياه انتقال داده مى شود.
امروزه از اين سم به عنوان حشره كش متداول در كشاورزى استفاده مى شود و براى سلامتى انسان بى ضرر است. غلات اصلاح ژنتيكى شده كه به طور مداوم اين سم را توليد مى كنند در شرايط خاص به ميزان حشره كش كمترى نياز دارند. به عنوان مثال مى توان به مكانى اشاره كرد كه در آنجا حمله آفات بسيار زياد است.
ايجاد مقاومت نسبت به ويروس از آنجا ايجاد مى شود كه ژن هاى مسئول توليد بيمارى گياهى از ويروس جدا شده و به گياه منتقل مى شود. مقاومت به ويروس موجب مى شود تا گياهان به ميزان كمترى نسبت به بيمارى هايى كه توسط ويروس ها ايجاد مى شوند مبتلا شوند كه اين امر به نوبه خود افزايش ميزان توليد محصول را به دنبال خواهد داشت. مقاومت نسبت به علف كش به اين صورت ايجاد مى شود كه يك ژن از باكترى اى كه به چندين علف كش مقاومت نشان مى دهد جدا شده و به گياه منتقل مى شود. در شرايطى كه ميزان رشد علف ها بسيار زياد است، كاشت اينگونه غلات در مزارع موجب مى شود تا مقادير كمترى از علف كش در مزرعه استفاده شود.
۳- آيا مواد غذايى اصلاح ژنتيكى شده متفاوت از غذا هاى سنتى تشخيص داده شده اند؟
اغلب مصرف كنندگان بر اين باورند كه غذا هاى سنتى كه از هزاران سال بيش مصرف مى شوند بى خطر هستند. در حالى كه در غذا هاى جديدى كه توسط روش هاى مهندسى ژنتيك توليد مى شوند، چندين خصوصيت كنونى غذا تغيير مى يابد. گياهان جديدى كه به روش سنتى تكثير مى يابند ممكن است با استفاده از تكنيك هاى جست وجوى خطر با دقت زياد مورد ارزيابى واقع نشوند. بيشتر مقامات و مسئولان كشورى معتقدند كه در موارد غذايى اصلاح ژنتيكى شده انجام ارزيابى هاى ويژه ضرورى است. به اين منظور سيستم هاى ويژه اى جهت ارزيابى هاى بسيار دقيق در مورد موجودات اصلاح ژنتيكى شده و غذا هاى اصلاح ژنتيكى شده در رابطه با سلامتى انسان و محيط زيست ايجاد شده اند ولى چنين ارزيابى هايى در مورد غذا هاى سنتى صورت نمى گيرند. از اين رو تفاوت مهمى در پروسه ارزيابى قبل از وارد كردن اين محصولات به بازار براى اين گروه از مواد غذايى وجود دارد.
يكى از اهداف برنامه ملى غذايى سازمان بهداشت جهانى (WHO) يارى مقامات ملى در شناسايى غذا هاى اصلاح ژنتيكى شده اى است كه مى بايست مورد ارزيابى و جست وجوى خطر واقع شوند و تشخيص هاى بسيار دقيق را در اين رابطه توصيه مى نمايد. همچنين ارزيابى و جست وجوى خطر در اين رابطه توصيه مى شود.
۴- خطرات جدى در رابطه با سلامتى انسان چگونه ارزيابى مى شود؟
تشخيص ايمنى غذا هاى اصلاح ژنتيكى شده عموماً عبارتند از: الف- تاثيرات مستقيم بر سلامت انسان (سميت).
ب- تمايل به ايجاد واكنش هاى آلرژيكى كه در انسان ايجاد حساسيت مى كند.
ج- تركيبات ويژه اى كه خواص غذايى يا سميت دارند.
د- استحكام يا پايدارى ژن جديد.
ه - اثرات مغذى در رابطه با معرفى و ايجاد ژن جديد.
ر- هرگونه اثر ناشناخته اى كه در رابطه با قرار دادن ژن جديد به وجود آيد.
۵- مسائل اصلى در رابطه با سلامتى انسان كدامند؟
بحث هاى تئورى طيف گسترده اى از جنبه هاى مختلف را پوشش داده است و سه مسئله اصلى بحث شده عبارتند از گرايشات به تحريك واكنش هاى آلرژيك، انتقال ژن و پيوند از دو نژاد يا دو گونه متفاوت.
حساسيت زايى: به عنوان يك اصل و قانون انتقال ژن ها از غذا هاى آلرژى زا مجاز نيست مگر اينكه ثابت شود كه پروتئين توليد شده توسط ژن انتقال يافته خاصيت آلرژى زايى ندارد در حالى كه غذا هايى كه به روش سنتى توليد مى شوند از نظر خاصيت آلرژى زايى تست نمى شوند ولى در مورد غذا هاى اصلاح ژنتيكى شده يا اصطلاحاً غذا هاى GM، پروتكل هاى مربوط به آزمايش اينگونه غذا ها توسط سازمان مواد غذايى و كشاورزى سازمان ملل (FAO) و سازمان بهداشت جهانى (WHO) ارزيابى مى شوند. هيچ گونه اثراتى در مورد آلرژى زا بودن در رابطه با غذا هاى اصلاح ژنتيكى شده موجود در بازار تاكنون گزارش نشده است.
انتقال ژن: انتقال ژن از غذا هاى اصلاح ژنتيكى شده به درون سلول هاى بدن و يا به درون باكترى هاى موجود در دستگاه گوارش، اين نگرانى را ايجاد مى كند كه آيا ماده ژنتيكى منتقل شده مى تواند اثرات مضرى بر سلامتى انسان داشته باشد. اين مسئله به ويژه در مورد انتقال ژن هاى مقاوم نسبت به آنتى بيوتيك در توليد موجودات اصلاح ژنتيكى شده (GMOs) مطرح است. كاربرد بيوتكنولوژى بدون به كار بردن ژن هاى مقاوم آنتى بيوتيكى مسئله اى است كه توسط تابلوى كارشناسى FAO و WHO به تازگى مورد تاكيد قرار گرفته است.
پيوند بين دو نژاد يا دوگونه: تغيير مكان ژن ها از گياهان اصلاح ژنتيكى شده به غلات مرسوم يا ديگر گونه هاى موجودات را مى گويند. مخلوط شدن غلات مرسوم با غلات اصلاح ژنتيكى شده ممكن است تاثير غيرمستقيمى بر سلامتى و ايمنى غذا داشته باشد. امكان پذيرى و روش هاى كنترل بعد از فروش محصولات غذايى اصلاح ژنتيكى شده مسئله اى است كه مورد بحث است.
۶- چگونه تشخيص خطر در مورد محيط زيست انجام مى گيرد؟
تشخيص خطرات زيست محيطى، موجود اصلاح ژنتيكى شده و نيز محيط زيست دريافت كننده را پوشش مى دهد. پروسه تشخيص شامل ارزيابى خصوصيات موجودات اصلاح ژنتيكى شده، اثر آن و ثبات آن در محيط زيست و در رابطه با مشخصات اكولوژيكى محيط زيستى است كه موجود جديد به آن معرفى شده است. اين تشخيص همچنين شامل اثرات ناخواسته اى است كه مى تواند ناشى از الحاق ژن جديد به ماده ژنتيكى آن موجود باشد.
۷- چه نكاتى در رابطه با محيط زيست مورد توجه قرار مى گيرد؟
توانايى فرار موجود اصلاح ژنتيكى شده و معرفى ژن هاى مهندسى شده به جمعيت هاى وحشى، دوام ژن بعد از برداشت محصول موجوداتى كه مورد نظر ما نيستند مانند حشرات غير آفت به محصول اين ژن، پايدارى ژن، كاهش در طيف ديگر گياهان، شامل كاهش تنوع زيستى، افزايش استفاده از مواد شيميايى در كشاورزى، جنبه هاى ايمنى زيست محيطى غلات اصلاح ژنتيكى شده به طور قابل توجهى در رابطه با شرايط محلى تغيير مى يابد.
تحقيقات كنونى بر مسائلى تمركز دارند كه از آن جمله مى توان به موارد زير اشاره كرد:
نتايج بسيار زيان بار در تنوع زيستى گياهى و حيات وحش، كاهش استفاده از تجربه مهم گردش غلات در برخى از شرايط محلى و انتقال ژن هاى مقاوم نسبت به علف كش ها به ديگر گياهان.
۸- آيا غذا هاى اصلاح ژنتيكى شده ايمن هستند؟
موجودات مختلف اصلاح ژنتيكى شده شامل ژن هاى متفاوتى هستند كه به روش هاى گوناگون در آنها جاى گرفته است. اين بدان معنى است كه تك تك غذا هاى اصلاح ژنتيكى شده و ايمنى آنها مى بايست ارزيابى شوند و ارائه اظهارات كلى در مورد همه غذاهاى اصلاح ژنتيكى شده امكان پذير نيست. غذا هاى اصلاح ژنتيكى شده موجود در بازارهاى بين المللى، جست وجوى خطر را پشت سر گذاشته و به نظر نمى رسد كه خطرى براى سلامتى انسان داشته باشند. به علاوه هيچ اثرى مبنى بر نتيجه مصرف اين مواد غذايى توسط جمعيت همگانى در كشور هايى كه اين مواد در آنها تاييد شد ه اند، يافت نشده است. كاربرد مداوم جست وجوهاى خطر مبنى بر اصول codex و كنترل بعد از فروش پايه ارزيابى ايمنى غذا هاى اصلاح ژنتيكى شده را تشكيل مى دهند.

روزنامه شرق