عبور از يك مانع سخت
لورا تانگلى
ترجمه: زينب همتى
به نظر مى رسد اين روزها بررسى ارزش هاى اخلاقى در پرندگان به موضوعى داغ و هيجان انگيز براى بررسى و مطالعه عميق تبديل شده باشد. به منظور بررسى ميزان پايبندى و وفادارى به همسر در شاه باز شرقى، پرندگان شكارى بزرگ و بومى آسياى ميانه، گروهى از دانشمندان نزديك به ۸ سال تمام و به طور مخفيانه پرهاى اين پرندگان كه در نزديكى آشيانه شان در شمال قزاقستان بر روى زمين ريخته شده بود را جمع آورى كردند. پس از استخراج DNA پرها و تجزيه و تحليل آنها مشخص شد كه طى اين دوره ۸ ساله حتى يك عقاب نيز از جفتش جدا نشده است. اين درجه از تك همسرى معمولاً در ميان پرندگان غير معمول است.
•••
زيست شناسان در ابتدا گمان مى كردند كه اغلب پرندگان، و نه همه آنها، تك همسر هستند. اما طى دهه گذشته اين فرضيه با توجه به مشاهدات به عمل آمده و آزمايش هاى صورت گرفته بر روى نر و ماده هايى كه با كمك يكديگر آشيانه ساخته و از جوجه هاى خود مراقبت مى كردند، واژگون شد. در واقع پس از گرفتن نمونه خون از اين پرندگان و بررسى نسبت پدرى در آنها مشخص شد كه بسيارى از اين پرندگان، تك همسر نبوده و معمولاً به جفت خود وفادار نيستند.
لازم به ذكر است كه در بيش از ۷۵ درصد از گونه پرندگان پژوهشگران كشف كرده اند كه جوجه ها داراى دو يا تعداد بيشترى پدر هستند.
از آنجا كه گرفتن نمونه خون از پرندگان شكارى بزرگ كار چندان ساده اى نيست بنابراين پرندگان بزرگى همچون عقاب ها مورد آزمايش خون قرار نگرفتند. زيست شناسان معتقدند كه پرندگان شكارى بزرگ برخلاف پرندگان آوازخوان كوچك ممكن است تك همسر باشند. چرا كه پرندگان شكارى بزرگ نسبت به پرندگان آواز خوان كوچك عمر طولانى ترى داشته و پرندگان نر نيز معمولاً انرژى قابل توجهى را صرف مراقبت از جوجه ها و جفت هاى خود مى كنند.
«اندرو دى وودى» استاديار ژنتيك دانشگاه پوردو معتقد است كه پرندگان شكارى پرندگانى وحشى و بزرگ بوده كه مجهز به چنگال و منقارهاى خميده نوك تيزى هستند. «اگر اين پرندگان با حقه و كلك به دام بيفتند، واكنشى كه نشان مى دهند بسيار شديد خواهد بود.» براى به دست آوردن نمونه DNA شاه بازهاى قزاقستان، «تاد كازنر» مدير اجرايى حفاظت و تحقيقات صحرايى پتزبورگ، نزديك به ۸ سال با كمك همكار خود «ايوگنى براگين» پرهاى اين پرندگان را در ايالت نورزوم قزاقستان جمع آورى كرد.
اين مطالعه كه توسط انجمن حفاظت از حيات وحش تامين اعتبار شد، بخشى از يك پروژه بزرگ براى بررسى و حمايت از ۴ گونه عقاب در خطر انقراض است كه در يك منطقه حفاظت شده زندگى مى كردند. در خارج از منطقه حفاظت شده جمعيت اين پرندگان شكارى در نتيجه پاك تراشى جنگل، شكار، مسموميت و ربوده شدن تخم هاى آنها توسط شكارچيان به شدت كاهش يافته است. در ادامه دكتر «كازنر» پرهاى جمع آورى شده را به پوردو، جايى كه «جيمى رودنيك» دانشجوى كارشناسى ارشد مشغول تحقيق و فعاليت در اين زمينه بود، فرستاد. رودنيك نوك پرها را قيچى كرده و در ادامه اقدام به استخراج DNA آنها كرد. وى مى گويد: «من پروفايل ژنتيكى جوجه ها را با نمونه هاى به دست آمده از پرندگان بالغ مقايسه كردم تا متوجه شوم كه آيا اين جوجه ها واقعاً فرزندان اين پرندگان هستند يا خير؟ در هر مورد مى ديدم كه پرندگان بالغ واقعاً والدين جوجه ها هستند.» نتايج تحقيقات او بسيار جالب توجه است چرا كه با آزمايش DNA توانست به جاى رد كردن فرضيه تك همسرى در اين پرندگان آن را به اثبات برساند: شاه بازهاى شرقى به جفت هاى خود وفادار بوده و تك همسرند.
براى زيست شناسان حفاظتى همچون دكتر كازنر اين تحقيق از اين جهت اهميت دارد كه براى به دست آوردن نمونه DNA پرندگان ديگر نيازى به استفاده از تكنيك هاى آزار رساننده به آنها نيست. به اعتقاد وى: «با كمك اين روش ما مى توانيم پرندگان را بدون اسير ساختن يا وارد كردن هرگونه استرسى به آنها مورد بررسى و مطالعه قرار دهيم. اين مسئله به ويژه در مورد بررسى و مطالعه گونه هايى كه در خطر انقراض قرار دارند از اهميت خاصى برخوردار است.»
«ديويد ويلكاو» پروفسور اكولوژى و زيست شناسى تكاملى پرينستون كه نزديك به ۲۰ سال از عمرش را صرف مطالعه و بررسى گونه هاى در خطر انقراض كرده است معتقد است كه اين شيوه بسيار منحصر به فرد بوده و مى توان آن را «عبور از مانع سخت» ناميد. وى در ادامه مى افزايد: «جمع آورى پرها روشى فوق العاده مهم براى به دست آوردن اطلاعات در زمينه هايى است كه با روش هاى معمول ديگر به سختى مى توان به آنها دست يافت.» صرف نظر از اطلاعاتى كه از طريق جمع آورى پرها و استخراج DNA آنها مى توان به دست آورد، نمونه هاى DNA به دست آمده به حفاظت از گونه هاى در خطر كمك شايانى مى كنند زيرا به دانشمندان اين اجازه را مى دهند تا نمونه هاى آنها را شناسايى كنند و تغييراتى كه در طول زمان در جمعيت آنها صورت مى گيرد مورد پايش قرار دهند. شناسايى عقاب هاى در خطر انقراض بسيار مشكل است زيرا اين پرندگان بسيار شبيه يكديگر هستند. به گفته رودنيك: «شما حتى نمى توانيد پرنده نر را از پرنده ماده تشخيص دهيد.»
جمع آورى نمونه پرها نه تنها راحت تر از گرفتن نمونه خون- هم براى پرنده و هم براى زيست شناس- است بلكه بسيار كار آمدتر نيز هست. دكتر «دى وودى» در اين زمينه مى گويد: «بالاخره روزى مى رسد كه شما مى توانيد به جاى به دام انداختن پرندگان و گرفتن نمونه خون از آنها با جمع آورى پرهايشان، به نمونه DNA بيشترى دسترسى پيدا كنيد.»
NewYorkTimes,Jul.2005
روزنامه شرق
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر