دورترين انفجار كيهانى رديابى شد

بى بى سى: منجمان دورترين انفجار كيهانى ثبت شده تا به امروز را كه با انتشار اشعه هاى گاما همراه است و از حاشيه جهان قابل رويت مى آيد، مشاهده كرده اند. انفجارهاى اشعه گاما، آذرخش هاى فضايى حاوى تشعشعات بسيار قوى انرژى هستند و وقوع آنها غيرقابل پيش بينى است. ميزان انرژى اى كه ظرف تنها چند دقيقه در جريان اين انفجارها آزاد مى شود مى تواند از آنچه خورشيد در طول يك عمر فعاليت، يعنى ۱۰ ميليارد سال، ساطع مى كند بيشتر باشد. اين انفجار كه سه دقيقه به طول انجاميد روز چهارم سپتامبر ۲۰۰۵ توسط تلسكوپ فضايى «سوئيفت» (Swift) و شمارى از رصدخانه هاى زمينى ثبت شد و احتمالاً ناشى از مرگ يك ستاره عظيم و ريزشى درونى كه آن را به يك سياهچاله بدل مى كند، بوده است. دانشمندان با استفاده از اندازه گيرى «گرايش سرخ» اين انفجار، فاصله آن از زمين را ۱۳ ميليارد سال نورى رقم زده اند. از «گرايش سرخ» براى اندازه گيرى فاصله هاى كيهانى استفاده مى شود و نمايانگر ميزان گرايش نور جرم فضايى به سوى گستره سرخ طيف الكترومغناطيسى در طول سفر درازش در كيهان است. شىء هرچه دورتر باشد «گرايش سرخ» آن بيشتر است. دانشمندان با مطالعه اجرام واقع شده در اين فاصله سعى دارند شرايط اوليه كيهان را درك كنند. اين انفجار متعلق به دورانى است كه نخستين ستارگان و كهكشان ها با گذشت يك ميليارد سال از انفجار بزرگ تازه تشكيل شده بودند. كيهان برخلاف وضعيت امروزى آن كه مملو از مجموعه عظيمى از توده هاى ناهموار خوشه هاى كهكشانى است، در دوران نوجوانى اش هموار و همگن بود. بررسى پديده هايى چون انفجار اخير اشعه گاما در افق هاى دوردست جهان قابل رويت، به منجمان كمك مى كند چگونگى تكامل كيهان را درك كنند. تصور مى شود كه در جريان انفجار بزرگ تنها عناصر هيدروژن و هليوم توليد شده و ساير عناصر به تدريج در داخل نخستين ستارگان پديد آمده باشند. ستارگان اوليه احتمالاً بسيار متفاوت از ستارگان امروزى بوده اند. براى مثال دانشمندان تصور مى كنند كه آنها بسيار عظيم تر از ستارگان كنونى بوده اند. دكتر «نيال تنوير» از دانشگاه هرتفورشاير كه از محققان تلسكوپ فضايى «سوئيفت» است به بى بى سى گفت: «ما با بررسى آثارى كه پس از انفجار آن ستاره هاى نخستين به جا مانده است مى توانيم به هويت آنها پى ببريم.» دانشمندان در چهار قاره جهان با استفاده از تلسكوپ هاى گوناگون انفجار اخير و تابش به جا مانده از آن را درحالى كه به تدريج محو مى شود زير نظر گرفته اند. منجمان در نظر دارند از تلسكوپ فضايى هابل براى رصد آن در پايان ماه جارى استفاده كنند، هرچند انتظار مى رود تا آن زمان به شدت كمرنگ شده باشد.