پايان دوران لامپ برق معمولى

مطمئناً لامپ برقى منبع نور در آينده نخواهد بود بلكه ممكن است اين منبع نور يك ميز، ديوار و يا حتى يك چنگال باشد. يك اختراع تصادفى باعث جهشى جديد در نورافشانى از نوع ديودى (Light Emitting Diode) شده كه به واسطه آن به زودى جايگزينى ارزان تر و بادوام تر براى لامپ هاى برقى سنتى عرضه خواهد شد. اين يافته درخشان به روند رو به رشدى اضافه مى شود كه در نهايت

باعث منسوخ شدن كشف بزرگ توماس اديسون مى شود. ديودهاى نورافشان كه در چراغ هاى راهنمايى، چراغ قوه و روشنايى ساختمانى استفاده مى شوند قابل انعطاف بوده و نسبت به روشنايى سنتى كم هزينه تر هستند.
• تصادفى خوشايند
اين اختراع زمانى اتفاق افتاد كه «مايكل باورز» دانشجوى فارغ التحصيل دانشگاه واندربيلت مشغول ايجاد نقطه هاى كوانتومى بسيار كوچك بود. نقطه هاى كوانتومى بلورهايى هستند كه اندازه آنها فقط چند نانومتر است؛ يعنى كمتر از يك هزارم اندازه موى انسان.
اين نقطه ها حاوى ۱۰۰ تا هزار الكترون و دسته هايى از انرژى هستند كه به سادگى تحريك مى شوند. هر چه اين نقطه ها كوچك تر باشند تحريك پذيرى آنها بيشتر است. تمام نقطه هاى موجود در دسته مورد آزمايش «باورز» بسيار كوچك و فقط حاوى ۳۳ يا ۳۴ جفت اتم بودند. زمانى كه نور بر روى نقطه هاى كوانتومى تابانده مى شود و يا در معرض جريان برق قرار مى گيرند واكنش نشان داده و از خود نور توليد مى كنند. اين نور معمولاً رنگى درخشان و شاداب دارد. اما زمانى كه «باورز» پرتويى از ليزر را بر روى دسته نقطه هاى كوانتومى خود تاباند، چيزى غيرمنتظره اتفاق افتاد. وى مى گويد: «وقتى كه يك نور سفيد ميز را پوشاند تعجب زده شدم. انتظار مى رفت نقطه هاى كوانتومى نورى آبى منتشر كنند اما در عوض تابشى سفيد و زيبا ايجاد كردند.» «باورز» و دانشجويى ديگر به اين فكر افتادند تا پلى اورتان را به اين نقطه ها افزوده و با هم زدن مخلوط كنند. سپس آنها يك لامپ ديودى آبى را با اين آميزه پوشاندند. اين لامپ ظاهر جالبى نداشت ولى نورى سفيد مشابه لامپ هاى معمولى توليد مى كرد. وسيله جديد نورى گرم و سفيد متمايل به زرد توليد مى كند كه درخشش آن دو برابر و دوام آن ۵۰ برابر بيشتر از لامپ هاى استاندارد ۶۰ واتى است.
اين يافته به طور آن لاين در شماره ۱۸ مورخ ۱۸ اكتبر ( ۲۶ مهر) مجله انجمن شيمى آمريكا منتشر شد.
• بهتر از لامپ هاى معمولى
تا دهه پيش ديودهاى نورافشان فقط نور سبز، قرمز و زرد توليد مى كردند كه باعث محدوديت كاربرد آنها مى شد. سپس ديودهاى نورافشان آبى وارد شدند كه با تغيير در آنها نورى سفيد با سايه اى آبى ملايم ايجاد مى شد.بخش انرژى آمريكا برآورد مى كند كه روشنايى ديودى مصرف انرژى جهت روشنايى در اين كشور را تا سال ۲۰۲۵ به ميزان ۲۹ درصد كاهش مى دهد. ديودهاى نورافشان گرماى زيادى منتشر نمى كنند كه باعث كاهش مصرف انرژى شده و به سادگى شكسته نمى شوند. دانشمندان ديگر مى گويند انتظار مى رود ديودهاى نورافشان در نهايت جايگزين لامپ هاى معمولى، فلورسنتى و لامپ هاى بخار سديم شوند.
اگر روند جديد به سطح توليد تجارى برسد، منبع نور فقط از لامپ هاى نوپا نخواهد بود. بلكه آميزه هاى نقطه هاى كوانتومى تقريباً بر روى هر چيزى نقاشى مى شوند تا با تحريك توسط برق رنگين كمانى از نور شامل رنگ سفيد توليد كنند.
www.Livescience.com,Nov.2005
روزنامه شرق