ثبت مولكول هاى آلى در جو فوقانى تيتان

كاسينى در ششمين گذر خود از فراز تيتان به يافته مهم ديگرى دست يافت و با كشف مولكول هاى پيچيده آلى در جو تيتان بار ديگر اين قمر را مورد توجه قرار داد. فضاپيماى كاسينى روز آدينه، ۲۷ فروردين ۱۳۸۴ با گذر از ارتفاع ۱۰۲۷ كيلومترى سطح قمر شگفت انگيز تيتان، يكى از گذرهاى نزديك خود از اين قمر را با موفقيت پشت سر گذاشت و يافته مهمى را در بر اكتشافات كاسينى از خانواده اقمارى زحل افزود.
بر اساس داده هايى كه از اين گذر به دست آمد مشخص شد لايه هاى فوقانى جو نازك و مه آلود تيتان، سرشار از مولكول هاى پيچيده هيدروكربنى است. دانشمندان مدت ها است كه به جو تيتان به مانند آزمايشگاهى براى بررسى و تحقيق در خصوص شيمى مولكول هاى پيچيده اى نگاه مى كنند كه مى توانند در خصوص نحوه شكل گيرى حيات برروى زمين و چگونگى ساخته شدن بلوك هاى پايه اى حيات، آنها را راهنمايى كند. اما نقش لايه فوقانى جو اين قمر به ويژه پس از گذر اخير كاسينى از فراز آن كه منجر به كشف تعداد بيشترى مولكول هاى هيدروكربنى در آن شد، افزايش يافته است.
اما اين يافته چالش برانگيز با كمك ابزار موسوم به طيف سنج يونى و ذرات خنثى كاسينى صورت پذيرفت. اين ابزار توانست ذراتى باردار و خنثى را در اين لايه جو تيتان آشكار كند. اين ذرات و داده هايى كه ازآنها ثبت شد، اطلاعات باارزشى بود كه دانشمندان را قادر مى ساخت تا با قطعيت بيشترى از ساختار، ديناميك و تاريخ جو تيتان سخن بگويند. وجود تركيبات پيچيده هيدروكربنى و تركيبات كربن _ نيتروژن با كمك اين ابزار در سراسر ناحيه فوقانى جو تيتان آشكار شد.
دكتر هاونتر ويت (H.Waite) كه محقق ارشد ابزار طيف سنج يونى و ذرات خنثى كاسينى و استاد دانشگاه ميشيگان است بعد از اعلام اين كشف جديد اعلام كرد: «ما در ابتداى راه درك اهميت و نقش طبقه فوقانى جو تيتان در چرخه توليد تركيبات كربن درون تيتان هستيم.» وى همچنين تاكيد كرد اين يافته در نهايت مى تواند ما را در شناخت منشاء ساختارهاى حياتى در سراسر منظومه شمسى يارى دهد.
در اين بررسى ها وجود مولكول هاى هيدروكربن تشكيل شده از ۷ اتم كربن تاييد شده است و در كنار آن تركيبات هيدروكربنى محتوى كربن (نيتريل ها) نيز رصد شدند. جو تيتان عمدتاً از نيتروژن تشكيل شده است و پس از آن بيشترين تركيب آن را متان (به عنوان ساده ترين عضو خانواده هيدروكربن ها) تشكيل مى دهد. محققان گمان مى كنند كه نيتروژن و متان در مجاورت بمباران ذرات پرانرژى- كه از مغناطيس كره زحل به تيتان مى رسد- و نور خورشيد، بتوانند هيدروكربن هاى پيچيده تر را به وجود آورند. با وجود اين پيش بينى ها، پيدا شدن اين حجم از مولكول هاى پيچيده در لايه فوقانى جو تيتان غافل گيركننده بود. چرا كه با توجه به سرماى محيط تيتان انتظار مى رفت اين مولكول هاى سنگين تراكم يافته و به شكل باران هاى هيدروكربنى بر سطح تيتان بازگردند. با وجود اينكه در حال حاضر تنها زيست شناسى زمينى منشاء حياتى است كه ما مى شناسيم اما سئوال مهم ترى در اين خصوص وجود دارد و آن هم اين است كه منشاء حيات در منظومه شمسى چه بوده است؟
ابرهاى ميان ستاره اى، بلوك هاى آلى فراوانى را توليد مى كنند و يكى از مكان هايى كه مى توان آنها را به خوبى يافت در غبار و ذات غبار دنباله دارها است. شايد همين ذرات منشاء ذرات آلى و درنهايت شكل گيرى حيات بر روى زمين بوده باشند. اتمسفر سيارات (و اقمار آنها در سيارات گازى) درحالى مملو از نيتروژن و متان است كه در آن نشانه اى از اكسيژن يافت نمى شود و اين محيط فعال كه قابليت اكسيداسيون را نيز ندارد در اثر تابش هاى فرابنفش و تابش هاى ذرات پرانرژى حجم بالاترى از مولكول هاى آلى پيچيده تر را توليد مى كند و اين همان داستانى است كه زمانى (احتمالاً) برروى زمين نيز روى داده است.
اين گذر كاسينى، ششمين گذر اين فضاپيما از فراز تيتان بود اما اين تازه آغاز داستان است. كاسينى بايد حداقل ۳۹ بار ديگر از فراز قمر تيتان بگذرد تا دنياى دور، كم كم در برابر چشم دانشمندان از اسرار خود پرده بردارد.
پوريا ناظمى
Nojum.ir